Astronomlar hakikaten oldukca heyecanlı. Bu sebeple Şili’nin çölünde geniş alana yayılmış astronomi sistemi ALMA’yı kullanarak genç ve gelişmekte olan; doğrusu teknik olarak hâlâ ‘protoplanetary disk’ evresinde bulunan bir Güneş sisteminin çevresinde büyük oranda su buldular.
HL Tauri adlı yıldız 450 ışık yılı uzaklıkta içeriyor. Sadece buna karşın kuvvetli gözlem aracı, HL Tauri’nin etrafındaki diskte Dünya okyanuslarında bulunan su miktarının minimum üç katını tespit etmeyi başardı.
Gözlem üstünde çalışan Bologna Üniversitesi’nden gökbilimci Leonardo Testi yapmış olduğu açıklamada, “Bizlerden 450 ışık yılı uzaklıkta bulunan su buharını bir tek tespit etmekle kalmayıp hem de detaylı görüntüler yakalayabilmemiz ve uzamsal olarak çözümleyebilmemiz hakikaten oldukca büyük bir başarı” dedi.
Fakat hepsi bu kadar değil. Genç yıldızın çevresinde dönen materyalin iç diskinde gözle görülür bir boşluk var. Bir gezegenin oluştuğu yere işaret ediyor. İşte suyun olduğu yer tam da burası.
Bilimsel emek harcama geçtiğimiz günlerde Nature Astronomy adlı bilim dergisinde gösterildi. Araştırmayı yöneten Milano Üniversitesi’nden gökbilimci Stefano Facchini açıklamasında şu şekilde dedi:
Bir gezegenin oluşmakta olduğu bölgede su buharı okyanuslarının görüntüsünü yakalayabileceğimizi asla hayal etmemiştim.
Aşağıdaki görüntüde mavi renkli bölgeler su moleküllerinin bulunmuş olduğu bölgeleri gösteriyor. Kırmızı renkli bölgeler ise Güneşimize (oldukca daha gençken) benzeyen HL Tauri yıldızının etrafındaki toz halkaları.
Önümüzdeki milyonlarca yıl süresince oluşması olası bir gezegen, toz parçacıkları üstünde donan moleküllerle beraber bu suyu bünyesine katabilir ve daha büyük bir nesneye dönüşebilir.
Çalışmaya katılan ESO astronomlarından Elizabeth Humphreys de “Buzlu toz parçacıklarından su moleküllerinin salındığına direkt şahit olmak hakikaten coşku verici” diyor.
Bir diski oluşturan toz tanecikleri gezegen oluşumunun tohumlarını oluşturuyor; çarpışarak ve kümelenerek yıldızın çevresinde dönen daha büyük cisimlere dönüşüyor. Astronomlar, suyun toz parçacıkları üstünde donacağı kadar soğuk olan yerlerde her şeyin daha verimli bir halde birbirine yapıştığına ve bunun da gezegen oluşumu için ideal bir nokta olduğuna inanıyor.
Son aşama kurak Atacama Çölü’nde 5,058 metre yükseklikte bulunan ALMA teleskop dizilimi, geniş bir radyo teleskopu oluşturmak suretiyle beraber çalışan 66 teleskoptan oluşan bir sistem. Evrendeki cisimler tarafınca üretilen bir enerji ve ışık türü olan radyo dalgaları ALMA’nın devasa antenleri tarafınca yakalanıyor.
HL Tauri yıldızının çevresinde bigün bir su dünyasının var olup olamayacağını söylemek için hemen hemen oldukca erken. Sadece astronomlar evrende okyanuslarla kaplı astronomik cisimlere dair pek oldukca kanıt bulmuş durumda. Ve Güneş sistemimizdeki Enceladus ve Europa benzer biçimde su dolu diyarların Samanyolu galaksimizde yaygın nesneler olması mümkün.
Mark Kaufman, Mashable’da editör.
