Akne Vulgaris

AKNE VULGARİS

Akne vulgaris, kıl kökü ve yağ bezinin enflamatuvar bir hastalığıdır, 12-15 yaş
içinde %85 sıklıktadır. 25 yaş dolayında kendiliğinden sonlanmakla beraber,
bilhassa hanımlarda 40 yaşa kadar devam eden şiddetli bir seyir izah edebilir. Genetik yatkınlık,
stres, yağlı kozmetik uygulamalar ve hiperandrojenizm başlıca risk faktörleridir.

Tanı
Birincil yerleşim yeri yüzdür, sırt ve göğüste de görülebilir. Enflamatuvar olan ve
olmayan lezyonlardan oluşur.
Enflamatuvar olmayan lezyonlar, açık komedon (siyah nokta) ve kapalı komedondur
(beyaz nokta).
Enflamatuvar lezyonlar papül, püstül, kist ve nodüldür. En oldukca komedon, papül ve
püstüllerle seyreder. Kistik ve nodüler lezyonlar skar bırakarak geriler. (Sayfa : 302)
Tanı öykü ve klinik bulgularla konur.

Ayırıcı Tanı
Akne rozasea
İlaç akneleri (kortikosteroidler, halojenler, antitüberküloz ilaçlar, lityum)
Perioral dermatit
Follikülit
İkinci dönem sifiliz püstülleri

Tedavi
Akne vulgaris, psikososyal sorunlara yol açması ve skar bırakabilmesi sebebiyle
kesinlikle tedavi edilmelidir. Hastaya, tedavinin uzun soluklu olacağı ve beklenen etkinin
en erken 1-2 aydan sonrasında başlamış olacağı açıklanmalıdır. Tedavi seçiminde lezyonların
sertliği, yaygınlığı, hastanın yaşı önemlidir.

A. Lokal tedavi
Tedavide ilk basamaktır, hafifçe ve orta dereceli aknede uygulanır.
1. İlaçsız tedavi
Hafifçe (yalnızca komedon bulunan) aknede tek olarak yeterlidir.
Temizleyiciler, sabunlar, tercihen antibakteriyel ve pH’sı ayarlı olanlar, günde
2-3 kez kullanılmalıdır.
Kozmetik uygulamalardan kaçınılmalıdır.
Lezyonlar sıkılmamalı ve koparılmamalıdır.

2. İlaçlı tedavi
Orta dereceli aknede, ilaçsız tedaviye ek olarak keratolitikler ve antibakteriyel ilaçlar
uygulanır.
Komedolitikler, Keratolitikler
Komedonlu aknede ilk seçenek tretinoin , ikinci seçenek adapalen dir. Bu ilaçlar
%2’lik salisilik asit (jel, losyon) ile kombine edilebilir.
Tretinoin krem, jel (0,25-1 mg/gün), morötesi ışın duyarlığı sebebiyle yalnızca
akşamları, adapalen jel (%1) günde iki kez kullanılır. Topikal preparatların mukoza
ve bütünlüğü bozulmuş deriyle teması ve kıvrım yerlerinde birikiminden kaçınılmalıdır.
Antibakteriyel ilaçlar
Enflamatuvar aknede;
– Klindamisin (%1) losyon günde iki kez kullanılır.
– Eritromisin (%3) ve benzoil peroksit (%5) beraber günde iki kez kullanılır.
– Eritromisin (%2-4) jel günde iki kez kullanılır.
Komedolitik ve antibakteriyeller
– Benzoil peroksit (%2,5-10):
Günde bir kez, tercihen akşam uygulanır. Tedaviye düşük konsantrasyonlu preparatla
başlanır. İki ay içinde cevap alınamazsa, topikal antibiyotik kullanımı uygundur.
En mühim yan tesir olan lokal deri irritasyonu doz azaltımıyla hafifletilir.
– Azelaik asit (%20 krem):
Bilhassa postenflamatuvar hiperpigmentasyon gelişenlerde seçilir. Günde iki kez
kullanılır. Gebelik ve emzirme döneminde dikkatli kullanım gerekir. Gözle temas
ettirilmemelidir. En mühim yan tesir olan lokal irritasyon, uygulama sıklığı azaltılarak
yada tedaviye ara verilerek önlenebilir. Seyrek olarak ışığa duyarlılık gözlenir.

B. Sistemik Tedavi
Şiddetli enflamatuvar aknede ilk olarak antibiyotik kullanımı gerekir. İlk seçenek
tetrasiklin , ikinci seçenek doksisiklin dir.
– Tetrasiklin:
Günde iki kez 500 mg kullanılır. 4-6 hafta sonrasında doz aşamalı olarak azaltılır ve
tedavi günlük 250 mg dozla 8-12 ay sürdürülür. İlk 3 ayda düzelme eğer olmazsa
antibiyotik değiştirilir.
Tetrasiklin ve türevleri 8 yaşın altındaki çocuklar, gebeler
ve emziren hanımefendiler, böbrek ve karaciğer hastaları ve ışık duyarlığı olanlarda
kullanılmamalıdır. Süt, antiasit, kalsiyum, demir, magnezyum tuzları emilimi azaltır.
– Doksisiklin:
Günde 2 kez 100 mg 4-6 hafta, sonrasında günde 100 mg 8-12 ay süreyle kullanılır.
Tedavi esnasında ışığa duyarlık gözlenebilir.

İzlem
İlk üç ay ayda 1, sonrasında üç aylık aralarla minimum bir yıl izlem gerekir. Tedavi esnasında
lokal irritasyon, gastrointestinal yakınma, ilaç reaksiyonları geliştiğinde hekime
başvurulması önerilmelidir.

Sevk
Şiddetli nodülokistik akne
Akne fulminans (ateş, artralji, genel durum bozukluğu şeklinde sistemik bulgularla
seyreden, çoğunlukla genç erkeklerde görülen ağır akne)
Tedaviye yanıtsızlık *
İleri yaşa kadar devam eden akne *
Yirmi beş yaşın üstünde (geç) süregelen akne *
Hirşutizmin eşlik etmiş olduğu akne *
durumlarında hasta sevk edilmelidir.
* Hiperandrojenizm olasılığı söz mevzusudur.

Kaynaklar
1. Odom RB, James WD, Berger TG. Acne. Disases of the Skin. Philadelphia: Saunders. 2000: 284-306.
2. Braun -Falco O, Plewig G, Wolff HH. Diseases of the Sebaceous Glands. Dermatology. Heidelberg:
Springer.
2000: 1051-82.
3. Strauss JS, Thiboutot DM. Diseases of the Sebaceous Glands. Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, ed.
Dermatology in General Medicine. New York: McGraw-Hill. 1999: 769-84.
4. Cunliffe WJ, Simpson NB. Disorders of the Sebaceous Glands. Champion RH, Burton JI, Burns DA,
ed. Textbook of Dermatology. London: Blackwell Science. 1998: 1927 – 84.
Kaynak : Sıhhat Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi