PARA ARATIRMA/ ZEYNEP CANDAN AKTAŞ Borsa hareketli, yatırımcılar kıpır kıpır… Hop oturup hop kalkıyorlar. Iyi mi olmasın ki? Son bir yılda BİST 100 endeksi yüzde 168, BİST 30 endeksi yüzde 167 terfi etti. Doğal ki borsa bu, heyecanlı, volatil fakat düşe kalka yükselişini sürdürüyor. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) ise hisse fon yatırımcıları oldukça mutlu. Birikimlerini hisse fonlara yönlendiren katılımcılar, piyasadaki yükselişten paylarını alıyor, hem de asla sinir-stres yapmadan. Sessiz, sakin piyasayı uzaktan seyredip, çaylarını, kahvelerini yudumluyorlar.
FİNANSAL OKURYAZARLIK
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin 20’nci yılına bir kala, katılımcılar bir taraftan sistemi daha iyi idrak etmek için çaba gösterirken, öteki taraftan fonlarını yönetme mevzusunda daha iştahlı davranıyor. Daha öncesinde fonlarını bireysel emeklilik şirketlerinin değiştireceğini ve kazanacaklarını düşünürken, artık fon yönetimi sorumluğunun kendilerinde bulunduğunun farkına vardılar. Bunun sonucu olarak da katılımcılar, birikimlerinin getiri sağlaması için arayıştalar. Kimi robot danışmanları kullanıyor, kimi fon dağılım değişikliği hakkını portföy yönetim şirketine devrediyor. BES portföyünü kendi yönetenler, getirisini çoğaltmak için daha oldukça sual soruyor, daha oldukça araştırıyor. Bunun sonucunda piyasa dalgalanmalarına uyum sağlama mevzusunda daha esnek davranmayı öğrenen bir katılımcı kitlesi oluşuyor. BEFAS, katılımcılara fon seçiminde daha esnek ve özgür bir ortam sağlarken, finansal okuryazarlığı yüksek katılımcı grubu da, bu ortamı değerlendirerek daha iyi getiri elde eden fonlara geçiş yapıyor.
DEĞİŞKEN FON PORTFÖYÜ
Değişken fonlar, portföy yöneticisinin daha çok getiri sağlamak için portföyü etken olarak yönettiği fonlardır. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde faizli ve faizsiz olarak, düşük riskten yüksek riske doğru, dört değişik risk grubunda değişken fon bulunuyor. Iştirakçilerin da değişken fonlara ilgisinin olduğu gözleniyor. Sistemdeki fonların tür bazında dağılımına bakıldığında, en büyük fon grubu kıymetli maden fonları iken, ikinci büyük fon grubu değişken fon olarak görünüyor. Yılbaşından bu yana değişken fonların portföyündeki hisse oranının ortalama yüzde 23’lerden ortalama yüzde 37’lere yükseldiği görülüyor. Bilhassa yüksek riskli, atak/dinamik değişken fon grubu ile agresif değişken fon grubunda portföylerdeki hisse senedi oranı averajda yüzde 50’ler seviyesine yaklaşıyor. Böylece sistemde direkt hisse senedi fonlarına yatırım yapmayan katılımcılar da değişken fonlar yardımıyla hisse senedi piyasasının getirisinden faydalanmış oluyor.
Otomatik katılım tarafında çalışanlar, direkt hisse senedi fonlarına yatırım yapamıyor. Ya ne yapıyor? Çalışanlar risk grubu en yüksek olan agresif değişken fonlara yatırım yapıyor. Agresif değişken fonun portföy yöneticileri de piyasaların akışına uygun olarak portföye hisse senedi, altın, döviz cinsel yatırım araçlarını alarak ve bunların portföydeki ağırlıkları ile oynayarak, en yüksek getiriyi sağlamaya çalışıyor.
DEVLET KATKILARI
Bireysel Emeklilik Sistemi, devlet katkıları ile öteki tüm yatırım araçlarına karşı avantaj sağlıyor. Yüzde 30 devlet katkısı peşin getiri olarak algılanabildiği şeklinde, ihtimaller içinde düşüşlerde katılımcıya yüzde 30’a kadar hoşgörü sağlayabiliyor. Bu da iştirakçilerin risk alma kapasitesinin artmasına ve daha riskli yatırım alanlarına yönelmesine kapı açıyor. Son dönemde yükselişi ile ilgiyi üstüne çeken borsa, bireysel emeklilik katılımcılarını da devlet katkıları yardımıyla hisse senedi fonlarıyla risk almaya teşvik ediyor.
EN BÜYÜK HİSSE SENEDİ FONLARI
2022 yılının başından bu yana hisse senetleri piyasasında yükseliş eğilimi devam ediyor, demiştik. Hem de yükseliş hızını artırarak. Hisse senedi fonları hemen hemen kıymetli madenler fonlarıyla boy ölçüşemese de yılı süratli büyümeyle kapatacak şeklinde görünüyor. Bu çıkışa birlikte rol alan hisse senedi fonları bir taraftan BEFAS yardımıyla yeni yatırımcılardan talep görürken, öteki taraftan portföydeki varlıkların kıymet artışıyla büyüyor. Sistemin en büyük hisse senedi fonu 6,6 milyarlık portföyüyle AZH- Allianz Yaşam Hisse Senedi fonu iken, ikinci 6,5 milyar liralık portföyüyle AEH-Agesa Hay. Hisse Senedi Fonu oldu. AH5- Anadolu Hay. Hisse Senedi fonu 4 milyar, GEH-Güvence Em. Hisse Senedi fonu 3,4 milyar ve VEH- Türkiye Hay. Hisse Senedi fonu 2,3 milyar liralık büyüklük ile ilk beşi oluşturuyor.
KEH-Katılım Em. Katılım Hisse Senedi Fonu 1,6 milyar liralık portföy büyüklüğü ile sistemin en büyük katılım fonu olarak öne çıkıyor.
Toparlayacak olursak, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde iştirakçilerin hisse fonlara yönelmesi, uzun solukta BES’ten beklenen faydaların, piyasalarda daha çok hissedilmesini sağlayacak. Bu eğilim bir taraftan piyasadaki volatiliteyi azaltıcı tesir yaratırken, bir taraftan da hisse senedi piyasalarındaki derinliğin artışına katkıda bulunacak. Halka arzlar ve borçlanma kanalıyla daha uygun finansman sağlanabilecek. Sistem geliştikçe, iştirakçilerin finansal okuryazarlığı arttıkça, daha istikrarlı piyasalar ve daha istikrarlı getiriler, BES katılımcılarını bekliyor olacak.
“BES, ÜLKEMİZDE TASARRUFUN MERKEZİ HALİNE GELDİ”
Atilla BENLİ / Türkiye Yaşam Emeklilik Genel Müdürü
Devletimizin sisteme verdiği desteklerin yanı sıra BES fonlarının katılımcılara sağlamış olduğu getiriler de sisteme ilgiyi artırıyor. Senelik bazda incelendiğinde emeklilik fonları ağırlıklı olarak yüzde 79.8 getiri elde ederken hisse senedi ağırlıklı fonlar, yüzde 161 ağırlıklı averaj getiri elde ederek yatırımcısına mühim bir kazanç sağlıyor. Tüm dünyada risklerin arttığı ve enflasyonist baskının yoğunlaştığı bir süreçteyiz. Buna karşın emeklilik fonlarının iyi bir performans ve gelişme süreci geçirdiğini görüyoruz.
BES katılımcılarına, birikimlerinin korunması ve tasarruflarından daha yüksek getiri sağlamaları için Bireysel Emeklilik Sistemi’nin uzun vadeli doğasına uygun bir yaklaşımla yatırım yapmalarını tavsiye ediyorum. BES’te katılımcılarımız bir yıl içinde 12 kez fon dağılımı değişikliği yapabiliyor. Fon tercihlerinin belirlenmesi için şirketimiz, risk profili anketi uygulayarak, katılımcının risk seviyesini ve ona uygun fon seçeneklerini kendilerine sunuyor. Ek olarak 1 Temmuz 2022 itibarıyla emeklilik şirketlerimiz BES’e özgü yatırım danışmanlığı yapabilme yetkisine erişti. Böylece firmalar, BES’e özgü yatırım danışmanlığı ile kişiye hususi fon dağılım ve değişim tavsiyesi verebiliyor. Bunun yanında, Türkiye Yaşam Emeklilik olarak iştirakçilerin tasarruflarını iyi mi değerlendirecekleri noktasında daha rasyonel karar vermelerine destek olacak bir uygulamayı da hayata geçirdik. “Fona Sor” uygulamamız, yatırımcılara suni zekâ temelli bir danışmanlık hizmeti veriyor. Ek olarak 18 yaş altı BES ile beraber yüzde 25 devlet katkı payının yüzde 30’a yükseltilmesi, gerekseme halinde kısmi çekiş, birikimlerin güvence olarak gösterilebilmesi, OKS’de yaş sınırının kaldırılması şeklinde sistemde meydana getirilen reformlar, BES’in daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamış oldu. Bu reformların etkisiyle BES’e ilgi arttı ve sistem, süratli bir gelişme ivmesi elde etti.
“KATILIMCILAR BÜLTENLERİ DÜZENLİ TAKİP ETMELİ”
Murat ATALAY / Anadolu Yaşam Emeklilik Genel Müdürü
Hisse fonlar ve hisse ağırlıklı endeks fonlar ile değişken fonlar, yüksek enflasyona karşın net gerçek getiri elde etmiş ve bu fonları yeğleyen bireysel emeklilik katılımcılarının birikimlerine kıymet katmıştır. Endeksteki yukarı yönlü hareketlerin devamı halinde; hisse ve hisse ağırlıklı fonların, tercih edilebileceği öngörülmektedir. Son dönemde hisse fonlarının artan performansı sebebiyle robotik fon danışmanlığı hizmeti kapsamında da risk iştahı yüksek olan katılımcılar için bu fonların tercih edilmiş olduğu söylenebilir. Bununla beraber iştirakçilerin BEFAS platformundan araştırma yaparak yüksek oranda hisse fonları, hisse ağırlıklı endeks fonlar ile değişken fonlar içeren fonların tercih etmiş olduğu gözlenmektedir. Emeklilik döneminde beklentileri karşılayabilecek bir birikim seviyesine ulaşmak için sisteme olabildiğince erken girmek ve gelir seviyesine uygun bir katkı oranı belirlemek kadar, tutum meydana getirilen dönemde tercih edilen fon dağılımları da ehemmiyet arz etmektedir. Fon dağılımını belirlerken iştirakçilerin kendi risk/getiri beklentileri paralelinde, erken dönemde nispeten risk/getiri oranı yüksek fonlar tercih edilmesi, emekliliğe kalan süre kısaldıkça tercihlerin riski daha düşük durağan(durgun) getirili fonlar yönünde olması daha uygun olabilecektir.
Anadolu Yaşam Emeklilik olarak, müşterilerimize piyasadaki gelişimleri takip edebilecekleri aylık bültenler ve risk/getiri beklentilerine gore farklılaştırılmış fon dağılım önerileri sunuyoruz. Öteki taraftan, fon dağılım değişikliklerini de otomatik meydana getiren fon robotumuz Fonmatik Robo da dileyen katılımcılarımıza hizmet veriyor.
Bireysel emeklilik katılımcılarına, yatırım danışmanlığı bültenlerini tertipli takip etmelerini, yılda 12 tane olan fon dağılım haklarını mevcut ve potansiyel konjonktüre gore verimli bir halde kullanmalarını, eğer finansal okur yazarlık mevzusunda destek gereksinimleri var ise da şirketlerin robot fon danışmanlığı uygulamaları vasıtasıyla fon dağılımlarının yönetimini kendi risk iştahlarına gore ustalaşmış portföy yöneticilerine devretmelerini öneriyoruz.
“BU FONLAR, KOŞULLARA UYGUN BİR ALTERNATİF YATIRIM ARACI”
İbrahim ÖZTOP / Türkiye Ana para Piyasaları Birliği Başkanı
Dünyadaki eğilimin aksine, Türkiye’de hisse piyasasına olan yatırımcı ilgisinde artış olduğu görülüyor. Türkiye’de enflasyonun yüzde 80’lere yetişmesi, risksiz getiri oranının düşük olduğu ortamda yatırımcıların hisse senetlerine yönelmesinde etkili olmuştur. Tasarruflarını uzun vadeli bir bakış açısıyla oluşturmak isteyen bireysel yatırımcıların, hisse senedi yatırımı yaparak, şirketlerin enflasyonist ortamda büyümesinden hisse alma düsturuyla hareket ettiklerini gözlemliyoruz. Emeklilik sistemimizdeki hisse senedi fonları; işinde yetkin, ustalaşmış portföy yöneticileri tarafınca meydana getirilen analizler ve değerlendirmeler sonucu seçilen hisse senetlerden oluşmakta ve portföy çeşitlendirmesiyle beraber risk de dağıtılmış olmaktadır. TEFAS verilerine gore, 2022’nin başından itibaren hisse senedi şemsiye fon grubunun getirisi yüzde 146 ile tüketici fiyat endeksindeki değişimin (yüzde 43) üstünde gerçekleşmiştir. Dolayısıyla yüksek getiri elde eden bu fonlar, günümüzdeki koşullara uygun bir alternatif yatırım aracı sunmakta. Küresel piyasalarda riskten kaçınma eğiliminin güç kazanmasıyla beraber, hisse senedi fiyatlarında oynaklık sürüyor. BES, uzun vadeli bir sistem ve bu sisteme yatırım yapacakların da uzun vadeli bir yatırım anlayışıyla hareket etmeleri gerektiğinden, yatırımcıların kısa vadeli fiyat dalgalanmalarına odaklanmamaları, vergi teşvikleri ve devlet katkısı şeklinde getirmiş olduğu ek avantajlarla birlikte uzun solukta getireceği yüksek getiriyi dikkate almaları önerilmektedir. Bireysel emeklilik katılımcıları, BEFAS vesilesiyle bir tek planına haiz oldukları fon kurucusunun değil, öteki fon kurucularının da fonlarına yatırım yapabilme olanağına haiz. Yatırımcıların volatilitenin arttığı dönemlerde yatırım kuruluşlarından destek alarak oldukça sayıda emeklilik yatırım fonundan oluşan bir varlık dağılımı yapmalarının yararlı olacağı kanaatindeyiz. Ek olarak yatırım fonu varlık dağılımını kurgulamakta zorluk çeken yatırımcılar, emeklilik fonu kurucusu tarafınca geliştirilen robo-danışmanlık hizmetlerinden de yararlanabilir.
“FARKLI VARLIK SINIFLARINA YATIRIM YAPAN FONLARDAN ÖNERİYORUZ”
Tolga GÜRKAN / Allianz Türkiye CEO’su
Hisse senedi fonlarımızın enflasyona karşı en iyi koruma aracı olacağını düşünerek, katılımcılarımıza birikimlerinin mühim bir kısmını bu fonlarda değerlendirmelerini önerdik. Geldiğimiz noktada bu fonlar, enflasyonun oldukça üstünde getiriler sağlamış oldu. Tüm varlık gruplarından dengeli portföy oluşturma mantığı ile eurobond ve yabancı hisse senedi fonlarımız da dağılımlarımızın içinde değişik oranlarda yer aldı. Allianz Finansal Danışmanlık ile değişik yatırımcı profillerinin gerekseme ve beklentilerine uygun çözümler üretiyoruz. Dijital uygulamalar ve kişiye hususi uzman danışman ekibi ile ayrıcalıklı hizmetler sunuyoruz. Allianz Finansal Danışmanlık yardımıyla katılımcılar, Türkiye ve globaldeki erişimi güç çeşitli yatırım araçlarına yatırım yapma imkânı buluyor. Bu hizmetimizle ustalaşmış yatırım tecrübesine haiz ve fon getirisinde öncü bir kurum olarak müşterilerimizin Türkiye’deki varlıklarını yönetme mevzusunda danışmanlık sağlıyoruz. Finansal danışmanlarımız, müşterilerimiz ile bire bir görüşmeler sağlıyor. Yatırım performanslarını yakından takip ederek piyasa trendlerine ve yatırım beklentilerine uygun fonları belirliyor, ek olarak bireysel emekliliğin yanı sıra vergi, toplumsal güvenlik şeklinde mevzularda danışmanlık desteği de veriyor. Ek olarak bir tek müşterimiz değil, tüm ailesi için finansal planlama hizmeti sağlıyor. Finansal Danışmanlık müşterilerimize bireysel emeklilik yatırımlarını yönetirken de ışık tutmak, finans gündemine uzman isimlerle beraber bakmak amacıyla hususi olarak iktisat buluşmaları serisi başlattık. Son olarak mobil uygulamamızda bireysel emeklilik yatırım performansını izlemek, getiriyi öteki yatırım araçları ile karşılaştırmak şeklinde değişik ihtiyaçlara, alışkanlıklara yanıt verebilecek birçok yeniliğimiz bulunuyor. Son dönemlerde piyasalardaki dalgalanmalardan korunmak amacıyla katılımcılarımıza değişik varlık sınıflarına yatırım meydana getiren fonlarımızdan oluşan önerilerde bulunuyoruz. Aylık olarak gözden geçirdiğimiz önerilerimizi gerek finansal danışmanlarımız gerek değişik kanallarımız vesilesiyle katılımcılarımız ile paylaşıyoruz.
“111 BİNDEN FAZLA MÜŞTERİMİZ, FON KOÇU’DAN FAYDALANDI”
Burak GÖÇER / Güvence BBVA Emeklilik Genel Müdürü
BİST’in son dönemdeki getiri performansı, Türkiye’de hisse senedine ilgiyi oldukça artırdı. Yatırımcı ve hesap sayısında üstün dereceli seviyelere ulaşıldı. Benzer bir durumun BES’teki hisse senedi fonlarında da yaşandığını söyleyebiliriz. BES’teki hisse senedi fonları, en küçük tutarlar için bile ustalaşmış bir yönetim getirirken, üstüne bir de yüzde 30 devlet katkısı imkanı sunuyor. Bu da BES’te hisse fonlara ilgiyi artırıyor. BEFAS’ın hisse senedi fonlarının daha çok seçilmesine katkısı bulunduğunu düşünmüyorum, sadece fon çeşitliliğinin artması; müşteriye getirilerin ve değişik fonların olduğu geniş bir yelpaze sunuyor. BEFAS ile beraber katılımcılar, müşterisi oldukları emeklilik şirketlerinin sunmuş olduğu fonların haricinde öteki emeklilik şirketlerinin de fonlarını portföylerine dahil etme imkanı bulmuş oldu. Katılımcılara fonlarını piyasa koşullarına gore değiştirmesini ve bu değişikliği yaparken de çalmış olduğu emeklilik şirketinden ustalaşmış bir destek almalarını tavsiye ederim. Müşterilerimiz fonlarını daha iyi yönetebilsin diye Güvence BBVA Portföy iş birliği ile dijital fon danışmanlık hizmetlerimiz Fon Koçu ve Otomatik Fon Koçu’nu hayata geçirdik. Dileyen müşterilerimiz, fon dağılım değişikliklerini Fon Koçu’nun önerilerine gore gerçekleştirebiliyor ve fon getirilerini mobil uygulamamız üstünden takip edebiliyor. Piyasa dinamikleri değiştiğinde ise algoritmalar üstünden çalışan Fon Koçu, yeni fon dağılım değişikliği önerilerinde bulunuyor. Bu tavsiyeler, müşterilerimizle sms / e-posta vesilesiyle paylaşılıyor. Bu zamana kadar 111 binden fazla müşterimiz, Fon Koçu’nun kendisine tavsiye edilen fon paketinden faydalandı. Fonlarını Fon Koçu’nun önerilerini takip ederek yönetenler, son bir yılda averaj yüzde 58 kazanç sağlamış oldu. Otomatik Fon Koçu ise Fon Koçu hizmetimizin en gelişmiş yeni hali. Bu yıl itibarıyla artık dileyen müşterilerimiz, fonlarının yönetimini tamamen Fon Koçu’na devrediyor; fon dağılım değişikliği otomatikman gerçekleşiyor.
