Bundan ortalama 9 ay ilkin Milliyet Executive dergisine yazdığım yazıda “ChatGPT işlerimizi elimizden (gerçekten) alacak mı?” sorusuna cevap aramış, makaleye şöyleki başlamıştım.

“Kısa cevap: Evet. Bazı işleri artık YZ halledecek hatta buna başladı bile.

Nispeten uzun cevap: İnsanlardan orta vadede YZ’nin yapabildiği işleri yapması beklenmeyecek. Söz mevzusu işlerin doğası gelişecek, neticeleri değişecek. Bu da o sektördeki insanların dönüşmesini gerektirecek. Buna 1950’lerde ilk bilgisayarların yada 2000’lerde akıllı telefonların yaşamımıza girmesi benzer biçimde bakabiliriz. Uzun senelerdir şubeye gitmek yerine bankanın uygulama ikonuna tıklıyoruz. Bankacıların hâlâ sabah erken kalkıp gittikleri bir işleri var, bankaların yaptığı işin temeli aynı. (paramıza göz kulak olmak/olmayan paramızı harcamamızı sağlamak)”

O kısa vadeli gelecek artık kapımızda. Büyük teknoloji şirketlerinden art arda toplu işten çıkarma haberleri geliyor. Bu gelişmelerin ardında ise tanıdık bir olağan bir şüpheli görülüyor: Suni zekâ.

Geçen yıl toplu işten çıkarmalarda gerekçe olarak makroekonomik nedenler gösterilirken, firmalar artık suni zekayı öne sürüyor, hatta YZ’nin arkasına saklanıyor demek dahi mümkün. Sadece süreç şöyleki işlemiyor; biz işten çıkarıldıktan sonrasında birkaç robot gelip ofis sandalyemize oturup bizim işlerimizi halletmeyecek. 100 kişinin yapmış olduğu bir işi YZ kabiliyetleri daha gelişmiş olan 25 kişinin (insan) yapması beklenecek.

Peki son haftalarda neler yaşandı?

  • Google YZ çalışmalarına daha fazlaca odaklanmak için yüzlerce çalışanının işine son verdi. Gidenler içinde donanım ve reklam departmanlarında olanlar vardı sadece bir YZ aracı olarak kurgulanan Google Assistant’ta da çalışan bazı kişiler işten çıkarıldı.
  • Google’da bu fırtınanın devam etmesi planlanıyor. Ortalama 100 çalışanını kaybeden Youtube da etkilenenler içinde. Google sözcüsü bu adımları “verimlilik ve önceliklere odaklanmak için” attıklarını belirtti. Öncelik=Suni zekâ.
  • Salesforce, Duolingo ve bir YZ donanım startup’ı olan Humane işten çıkarmaları duyurdu. Izahat gene benzerdi: “YZ’ye odaklanmak için.”
  • Kaç kişinin işini kaybetmiş olduğu açıklanmayan Duolingo’da bir çalışan süreci şöyle özetledi: “Orada beş yıl çalıştım. Ekibimizin dört çekirdek üyesi vardı ve ikimiz işten çıkarıldık. Kalan iki şahıs ise uygun olduğundan güvenilir olmak için YZ tarafınca üretilen içinde ne olduğu gözden geçirecek.” (Bu iki kişinin içinin fazlaca rahat bulunduğunu varsaymak mümkün değil)
  • Layoffs.fyi verilerine bakılırsa 2024’te (Evet daha yeni yıldan kalan mezeler hâlâ dolaptayken) 58 teknoloji şirketi 7 bin 785 çalışanını işten çıkardı.

Bunlar niçin oluyor?

Yatırımcıların büyümeden ziyade kârlara odaklandığı bir dönemdeyiz. Bu startup’lardan devlere kadar tüm teknoloji firmalarını direkt etkiliyor. Uzun seneler süresince fazlaca süratli büyüyen Silikon Vadisi’nin yıldızları artık orta yaş krizinde. Suni zekâ da onların etrafa (ve yatırımcılara) hava atabilecekleri üstü açık spor otomobili temsil ediyor. Google’ın lokomotifi hâlâ 20 yıl ilkin hayata geçirdiği arama motoru. Ve bu dev şirketlerin yaşlı ve hantal olmadıklarını göstermek için yeni bir hikayeye gereksinimleri var. (Bknz geçen haftaki Microsoft yazısı)

Kimler gelecek, kimler gidecek?

Üretken YZ şirketi Aisera CEO’su Muddu Sudhakar, beyaz yakalıların yakın gelecekte yerlerini giriş düzey yazılımcılara ve veritabanı yöneticilerine kaptırmasını bekliyor. CodeSignal CEO’su Tigran Sloyan’a bakılırsa firmalar bu işten çıkarmaları tutum etmek için değil, kaynakların yerini değiştirebilmek için yapmakta. (Sözgelişi toplu çıkarım icra eden Google’ın birkaç hafta içinde milyarlarca dolarlık kâr açıklaması planlanıyor) Başka bir deyişle yetenekli mühendislere daha fazlaca maaş verebilmek için başka yerlerden kesinti yapılması öngörülüyor. Ve bu artık yeni düzgüsel haline gelebilir.

Öte taraftan YZ pozisyonlarının gerektirdiği maaş seviyesi de devamlı yükselmekte. Netflix’in önerilmiş olduğu senelik 900 bin dolarlık maaş viral hale gelmişti sadece bu maaşları hak edecek kabiliyet setindeki mühendislerin sayısı hemen hemen fazlaca değil. Sadece talep yüksek. Gösterilen bir rapora bakılırsa YZ kabiliyeti arayışı, teknoloji iş ilanlarının yüzde 10’unu oluşturuyor.

Peki yazılım mühendisleri güvende mi? Sektör temsilcilerine bakılırsa ‘Hayır’. Bilhassa üretken suni zekâ modelleri, yapılacak işlerin büyük bölümünü sırtlamaya aday.

Yeniden edelim, burada da dönüşüme uyum sağlayanların daha azca etkilenecekleri bir durum gözüküyor. 9 ay önceki yazının son paragrafında yazdığım benzer biçimde:

“Değişen teknolojinin ve inovasyonların ekonomileri dönüştürmesi insanlık için yeni bir durum değil. Geçmişte de yeni riskler, yeni fırsatlar ve yeni adaletsizlikler görmüştük, şimdi bizi bekleyen tam da o. Suni zekanın bizi iyi mi etkileyeceğine ise hepimiz kendi karar verecek.”