Egzama

EGZEMA / DERMATİT

Egzema/dermatit, bedensel yada dış nedenlerle deride ortaya çıkan enflamatuvar bir yanıttır. Akut tipinde deride kaşıntılı, eritemli, veziküllü, sulantılı lezyonlarla karakterizedir. Kronikleştiğinde kaşıntı, kuruluk, hiperkeratoz ve fissürler görülür.
Bu lezyonların bir kısmı yada hepsi bir arada olabilir.
En sık görülen iki tipi vardır:
Atopik dermatit
Kontakt dermatit

ATOPİK DERMATİT

Aile öyküsünde deri ve/yada solunum yolu alerjisi bulunabilen egzema türüdür.

Sebepleri
Besinler* (yumurta, süt, çerezler, soya, balık ve buğday)
İnhalanlar (akarlar, polenler, küf ve mantar sporları)
Mikrobiyal etkenler (bakteri ve virüsler)
* Etiyolojideki görevi kanıtlanmadıkça besinler yasaklanmamalıdır.

Tanı
Öykü ve klinik bulgularla konur.
Erken başlama yaşı
Ailesel atopi öyküsü
Kaşıntı, yaygın deri kuruluğu
Lezyonların tipik dağılımı
– Bebeklerde yüz, ekstremitelerin dış kısımları ve boyun
– Çocuk ve erişkinlerde kıvrım bölgeleri, bilhassa antekübital ve popliteal bölgeler
Kronik olarak tekrarlayan dermatit tablosu

Ayırıcı tanı
Seboreik dermatit
Kontakt dermatit
Psöriyazis
Çocuklarda bazı immün yetmezlik hastalıkları
Yüzeyel mantar enfeksiyonları

Tedavi
Temel amaç kaşıntı ve kaşıntıyı tetikleyen ya da niçin olabilen faktörlerin azaltılmasıdır. Bundan dolayı, ilk olarak bazı genel önlemler alınmalıdır. Yaşanmış olan ortam kuru olmamalı ve ısısı durağan(durgun) tutulmalıdır. Banyo suyu ılık olmalıdır. Giysiler pamuklu, tırnaklar kısa olmalıdır. Akut ataklarda çocukluk çağı aşıları uygulanmamalıdır.

İlaçsız tedavi
Nemlendiriciler: Sıvı vazelin yada uygun nemlendiriciler banyodan sonrasında ilk 3 dakika içinde uygulanmalı ve gün içinde deri kurudukça tekrarlanmalıdır.

İlaçlı tedavi
Topikal kortikosteroid
Topikal kortikosteroidler güçlerine nazaran tercih edilebilir.
Güç Örnek
Azca %1’lik hidrokortizon
Orta %0,05’lik klobetazon butirat
Kuvvetli %0,1’lik betametazon ve hidrokortizon butirat
Fazlaca kuvvetli %0,05’lik klobetazol propiyonat
– Bebeklerde azca kuvvetli (hidrokortizon %0,5) pomad yada kremler kullanılır.
Günde 1-2 kez, ince bir katman halinde, lezyonlar geçene kadar yada en oldukca 2 hafta kullanılır. Daha uzun süre kullanmak gerekiyorsa, minimum 1 hafta ara verilir ve bu zamanda nemlendiricilerle tedavi sürdürülür.
– Daha büyük çocuklar ve erişkinlerde orta kuvvetli (klobetazon butirat %0,05) topikal kortikosteroid tercih edilir. Cevap alınamazsa yada kalınca plaklı lezyonların olduğu durumlarda oldukca kuvvetli yada kuvvetli (klobetazol propiyonat %0,05, hidrokortizon butirat %0,01) topikal kortikosteroidler gerekebilir.
– Yüz, kıvrım bölgeleri ve çocuklarda altbezi alanında azca kuvvetli topikal kortikosteroidler seçilmelidir. Bakteri yada mantar enfeksiyonlarının varlığında topikal kortikosteroid kullanılmamalıdır.

Oral antihistaminik
Hidroksizin: Yetişkinde : 25 mg/doz 3-4 kez tekrarlanabilir.
Çocukta : 2 mg/kilogram/gün 3-4 dozda (en oldukca 120 mg/gün)
Oral antihistaminik kullanımına kaşıntı denetim altına alınana dek devam edilir.

Topikal antibiyotik
Akut sulantılı lezyonlar üstünde sarı, bal rengi kurutlar görüldüğünde mupirosin yada sodyum fusidat içeren pomadlar 7-10 gün süre ile günde iki kez uygulanır.

İzlem
Atopik dermatit kronik ve tekrarlayan ataklarla devam eden bir hastalıktır. Ataklar esnasında uygun tedavi önerileri ile izlenmelidir.

Sevk
Tavsiye edilen tedavilerle denetim altına alınamayan Yaygın egzematöz bulguları olan Tedaviye dirençli kronik atopik dermatitli hastalar sevk edilmelidir.

KONTAKT DERMATİT
Deriye temas eden maddelerle oluşan egzema türüdür. Etkenler çevre koşulları, meslek ve kişisel faktörlere nazaran farklılık gösterir. Çoğunlukla sabun, deterjan ve çeşitli kimyasal maddeler (metaller, boyalar, bitkiler, topikal ilaçlar) niçin olur.
Çoğu zaman irritan ve alerjik olmak suretiyle iki değişik mekanizma ile oluşur.

Tanı
Etkenin deriye temas etmiş olduğu bölgelerde şiddetli kaşıntı, eritem, vezikül, sulantı ve kurutlu lezyonlar.
Kronik olgularda deri sert, fissürlü, kaşıntılı ve kurutlu bir görünüm alır.
Öykü ve klinik bulgularla konur.

Ayırıcı tanı
Atopik dermatit
Seboreik dermatit
Psöriyazis
Herpes simpleks enfeksiyonu
Yüzeyel mantar enfeksiyonları

Tedavi
Temel amaç alerjenle teması önlemektir. Bu da, alerjenden uzaklaşmak yada koruyucu araç-gereç (eldiven, koruyucu elbise benzer biçimde) kullanmak ile mümkündür.

Topikal kortikosteroidler:
Akut sulantılı lezyonlarda kuvvetli kortikosteridli (klobetazol propiyonat) kremler tercih edilmeli ve semptomlar düzelene kadar ya da en oldukca 2 hafta devam edilmelidir.
Sulu lezyonlarda ilacın krem formu, kuru lezyonlarda pomad formu kullanılmalıdır.

Sevk
Tedaviye dirençli yaygın lezyonları olan hastalar nedene yönelik araştırma için sevk edilmelidir.

Kaynaklar
1. Belsito DV. Allergic Contact Dermatitis. Freedberg IM, Eisen AZ, Woff K, ed. Dermatology in General
Medicine. New York: McGraw Hill. 1999;1447-61.
2. Kayaalp S O, ed, BNF/TİK Türkiye İlaç Kılavuzu, İstanbul: Turgut Yayıncılık, 2001
3. Braun FO, Plewig G, Burgdorf WHC. ed. Dermatology. Berlin: Springer-Verlog. 2nd ed. 2000;
457-64.
4. Leung DYM, Tharp M, Boguniewicz M. Atopic Dermatitis: Freedberg IM, Eisen AZ, Woff K,
ed. Dermatology in General Medicine. New York: McGraw Hill. 1999;1464-80.
5. Odom RB, James WD, Berger TG. Contact Dermatitis: Disease of The Skin. 9th ed. Philadelphia:
Saunders. 2000; 95-123.
6. Odom RB, James WD, Berger TG. Atopic Dermatitis: Disease of The Skin. 9th ed. Philadelphia:
Saunders. 2000; 69-76.
7. Tofte SJ, Hanifin JM. Current Management and Therapy of Atopic Dermatitis. J Am Acad Dermatol
2001;44:13-6.
Kaynak : Sıhhat Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi