İnternet, akıllı telefonlarımız ve toplumsal medya dinamikleri arkadaşlık ilişkilerini geri dönüşü mümkün olmayan bir halde değiştirdi.

Teknoloji aramızdaki mesafeleri siliyor. Artık karşı karşıya asla tanışmadığınız insanlarla kapı komşunuzdan daha yakın olabilirsiniz. Ek olarak yalnız küçük çevrimiçi etkileşimlere dayanan düzinelerce, hatta yüzlerce arkadaşlığı da sürdürebilirsiniz.

Gelişim bilimci ve Washington Üniversitesi Dijital Gençlik Laboratuvarı direktörü Katie Davis, insanlarla bağlantı kurmanın artık oldukça daha kolay bulunduğunu söylüyor. Sadece akıllı telefonlarımız üstünden oldukça sayıda ilişkiyi sürdürmek (bilhassa de hayatlarımızın değişik alanlarıyla kesiştiğinde) karmaşık bir hâl alabiliyor. Davis’e nazaran “Anksiyete ve strese dahi niçin olabiliyor.”

Evet, dostlar hâlâ hayatımızın mühim bir parçası. İhtiyacımız olduğunda bir omuz, kimi zaman keyfimizi yerine getiren şen bir kahkaha, stresli aniden sakinleştirici bir söz, gerektiğinde hastaneye götürmüş olan gerçek bir dost…

Hızla gelişen teknolojinin arkadaşlığı dönüştürdüğünü kabul etmek kafi değil. Kimi zaman adını da doğru koymak gerekiyor. Peki iyi mi? İşte bir kaç tavsiye…

  • Mevzu mankenleri (bir başka deyişle duvar gülleri)

Yılda bir kez bolca emojili ‘Doğum Günün Kutlu Olsun!’ yada yalnız ‘Happy Birthday’in kısaltılmış versiyonlarından oluşan bir ileti alırsınız. Muhtemelen senelerdir iki kelime söyleşi etmemişsinizdir.

36 yaşındaki içerik üreticisi Justin Kellough son doğum gününde Feysbuk duvarında 55 gönderi görmüş. Önceleri mesajın uzunluğuna/kısalığına uygun yorumlarda bulunuyormuş. “Mutlu seneler dilekleri için onlara kızacak değilim” diyor. Ve itiraf ediyor: “Fakat artık vakit ayırmıyorum.”

Kim bilir toplumsal medyada yalnız birkaç arkadaşınızı gerçek dost olarak görüyorsunuz. Öte taraftan paylaştıklarınızı derhal ‘like’layan’ kişilerle de bir halde bağ kurdunuz. Paylaşımlarını beğeniyor, hikâyelerine kalpler ve alevler gönderiyorsunuz. Siz bir şey paylaştığınızda onun da aynı şekilde karşılık verdiğini görüyorsunuz. (Bakınız: Toplumsal medya kuralları, mütekabiliyet yasası.)

Kellough, “İnsanlar bunun düzmece bir temas hissi verdiğini söylüyor fakat ben öyleki bulunduğunu düşünmüyorum. Toplumsal medya var bulunduğunu dahi unuttuğunuz insanlarla tekrardan bağlantı kurmanızı sağlıyor” diyor.

  • WhatsApp grubu arkadaşı

Söyleşi uygulamalarının yükselişi grup sohbetini ve bununla beraber kendi gülünç toplumsal kurgusunu getirdi. Her insanın oynayacak bir görevi var: Sohbeti başlatanlar, mesaja emoji bırakanlar, pusuda bekleyenler ve gözlemciler.

WhatsApp grubunun bazı üyeleriyle sıkı fıkı olsanız da, yörüngenizin derhal haricinde daima birileri var. Sözgelişi arkadaşınızın arkadaşı, bir ihtimal uzaktan kuzeniniz, pek yakın bulunmadığınız iş dostunuz. Onlarla grup sohbeti içinde kolayca etkileşime geçebilirsiniz fakat asla ve asla birebir mesajlaşmayı aklınızdan geçirmezsiniz.

Tarif: Instagram’da mesela bir telefon çekilişini kazanma şansı kazanmak için sormadan onu etiketlemenizi dert etmeyen hususi bir dost çeşidi.

Kimi etiketleyeceksiniz? New York’ta yaşayan güldürmen ve yazar Lane Moore, bunun ‘duyarlı bir süreç’ bulunduğunu söylüyor. İşin püf noktası bundan rahatsız olmayacak kişileri seçmek. Bu çetenin üyeleri aynı zevke haiz olmayabilir fakat parasız şeylerle aynı derecede ilgilidir.

Moore “Çekilişin sizden istediği şey bunu seveceğini düşündüğünüz bir arkadaşınızı etiketlemeniz” diyor. “Fakat gerçekçi olmak gerekirse (gerçek) dostlarım bunu asla umursamayabilir.”

Her neyse ki güldürmen 2018’de gösterilerinden birinin peşinden ‘organik bir halde’ çekiliş arkadaşıyla tanışmış. (İkili hemen hemen bir şey kazanmamış.)

Meme’ler adeta kendi başına bir dil hâline geldi. Muhtemelen sizinle aynı ‘meme dilini’ konuşan arkadaşlarınız var. Uzun süre ilkin yayından kaldırılan bir çocuk programının videolarını yada derhal her duruma cuk diye oturan o GIF’i kime göndereceğinizi oldukça iyi biliyorsunuz ki.

Los Angeles’ta yaşayan 30 yaşındaki etkinlik ve toplumsal medya içerik üreticisi Charlotte Negron ara sıra sempatik hayvan videoları paylaşsa da onun ‘uzmanlık alanı’ bu caps’ler. Geçenlerde iki yaşlı kadının fotoğrafını ‘50 yıl sonrasında biz’ başlığıyla göndermiş, doğal olarak derhal ‘meme’igoları’ gülme emojisi ve ‘like’ ile karşılık vermiş.

2020’de Apple bizlere Mesajlar uygulamasının üst kısmına en fazla dokuz konuşmayı sabitleme gücü verdi. Aniden etrafınızdaki hepimiz ‘kimi pin’leyeceksin?’ adlı yarışma programının yarışmacısı oluverdi.

Tedarikçi yönetiminde çalışan Brandon Epps Feysbuk dostlarıyla ve meme alışverişleriyle ilgilenmiyor. Bunun yerine bu dokuz iğneye odaklanmış vaziyette. Onları en yakın olduğu kişilere ve hayatında neler olup bittiğine bağlı olarak devamlı değiştiriyor. Nashville’de yaşayan 30 yaşındaki delikanlı yaşam mücadelesini paylaşırken ve zaferlerini kutlarken en rahat hissettiği kişilere öncelik veriyor. “Bazı dostlar hayatınızın bazı bölümlerinde daha çok yer ediniyor” diyerek mevzuya açıklık getiriyor.

Evet, inanması güç fakat hakikaten karşı karşıya görüştüğümüz arkadaşlarımız da var. Ve bir araya geldiğimizde telefonlarımızı elimizden bırakmıyoruz. Derhal tanımı yapalım: Kanepe arkadaşları beraber oturur, ekranı kaydırır ve yalnız ara sıra söyleşi eder. Negron, “Sessizlik asla acayip kaçmaz. Muhteşem kanepe arkadaşları asla onları yok saydığınızı düşünmez” diyor.

Negron kanepe arkadaşıyla 2022’de bir etkinlikte tanışmış. İlk başlangıçta kahve içmek için buluşan ikili, kısa süre sonrasında birinin ya da ötekinin evinde beraber zaman geçirmeye (ve oldukça azca şey halletmeye) başlamış. Ne yazık ki Negron’un kanepe arkadaşı Eylül ayında uzağa taşınmış. Her neyse ki sonrasında FaceTime dostuluğuna terfi etmişler.

Melissa Cabrera’nın FaceTime dostu ve ‘ruh ikizi’ Erika González ile ilişkisi onlarca yıl öncesine dayanıyor. İkilinin aileleri onlar doğmadan ilkin de arkadaşmış. İlişkileri altı yıl süresince birbirlerine yakın yaşadıkları dönem sıkılaşmış. González 2021’de taşınmadan ilkin dahi FaceTime’da saatler geçiriyorlarmış.

Son görüşmelerinden birinde Cabrera uyuyakalmış. González onun gözlerini kırptığı aniden ekranın donup kaldığını sanmış. İkisi de dişlerini fırçalarken konuşmaya çalışıyor fakat normal olarak birbirlerini anlayamıyorlar. Cabrera, “Bu benzer biçimde anlamış olur, kelimenin tam anlamıyla çenemi kapatamadığım birine haiz olduğum için şükretmeme niçin oluyor” diyor.

Wall Street Journal makalesinden Türkçeleştirildi.