Ankara Endüstri Odası (ASO) ve Nükleer Endüstri Derneği (NSD) tarafınca Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın destekleriyle düzenlenen 5. Nükleer Santraller Fuarı ve 9. Nükleer Santraller Zirvesi (NPPES), 21 Haziran 2023 tarihinde İstanbul Lütfi Kırdar Internasyonal Kurultay ve Sergi Sarayı‘nda başladı. Türk sanayicilerini nükleer endüstrinin küresel oyuncuları ile buluşturan, yeni nükleer enerji fırsatları için iş birliklerinin geliştirilmesine aracılık eden NPPES’te Akkuyu NGS’deki gelişmelerin yanı sıra Türkiye’de kurulması planlanan ikinci ve üçüncü nükleer enerji santrallerinde bekleyen iş fırsatları ve ufak modüler reaktörler hakkında uzmanlar bilgiler paylaşacak.
NPPES’in açılışını; Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Internasyonal Projeler Genel Müdürlüğü Nükleer Altyapı Geliştirme Dairesi Başkanı Salih Sarı, ASO Başkanı Seyit Ardıç, NSD Başkanı Alikaan Ziraatçi, Akkuyu NGS Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko, SPIC – Çin Devlet Enerji Yatırım Şirketi Türkiye Projesi Başkanı Xiaohang Wang, Kore Nükleer Derneği Başkan Yardımcısı Min-Cheol Lee, Türkiye Nükleer Enerji A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Necati Kaya ile Assystem Internasyonal Enerji Yeni Yapılacak Projeler & MECA Bölgesi Başkan Yardımcısı Guillaume Puravet gerçekleştirmiş oldu. Dünya Nükleer Derneği Genel Direktörü Sama Bilbao y Leon da etkinliğe video ile katıldı.
Önümüzdeki 30 senelik süreçte 100 milyar dolardan fazla nükleer yatırıma ihtiyacımız var
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Internasyonal Projeler Genel Müdürlüğü Nükleer Altyapı Geliştirme Dairesi Başkanı Salih Sarı: “Karbon yansız hedeflerine yetişme noktasında 2035 senesinde nükleer enerjinin üretim içindeki payını yüzde 11,1’e, 2053 senesinde da yüzde 29,3’e ulaştırmayı hedefliyoruz. Bunun için de 20 GW’tan fazla nükleer kapasite kurmamız gerekiyor. Bu kapsamda da önümüzdeki 30 senelik süreçte 100 milyar dolardan fazla nükleer yatırıma ihtiyacımız var. Bu bağlamda 4 üniteli Akkuyu’ya ek olarak minimum 12 üniteye haiz üç büyük ölçekli nükleer santral projesini daha hayata geçirmeyi ve bunun yanı sıra SMR teknolojilerini de kullanmayı planlıyoruz. SMR’ların daha kolay finans edilebilmesi, saha esnekliği sunması, elektrik dışı kullanım imkanı, fabrikada üretilebilirliği, modüler yapısı ve seri üretime açık olması şeklinde özellikleriyle daha geniş yelpazede yatırımcıya hitap edebileceğini ve yerli sanayimiz için katma kıymeti yüksek iş imkanları sunacağını düşünüyoruz. SMR tasarımının vatanımızda kurulabilmesine yönelik üç ölçüt bizim için mühim. Bunlar; lisanslanabilirlik, ticarileştirebilirlik ve yerlileştirilebilirlik. SMR yatırımlarının {özel sektör} eliyle ve mümkün olan en yüksek oranda yerli katkıyla kurulmasına yönelik iş modeli ve yasal çerçeve geliştirme ile SMR’lara yönelik saha seçim çalışmalarımız devam ediyor.
4. nükleer santral projesi için saha araştırmalarımız devam ediyor
Salih Sarı sözlerine şu şekilde devam etti: “Nükleer güce ulaşmak ülkemizin 60 senelik imgesel. 27 Nisan 2023 günü ülkemizin nükleer serüveninde oldukca mühim bir adımı geride bıraktık. Akkuyu Nükleer Santralimiz resmen nükleer tesis statüsü kazanmıştır. Bu sayede ülkemiz nükleer güce haiz ülkeler liginde yerini almış oldu. Gelecek yıl santralin ilk ünitesinden elektrik üretmeyi hedefliyoruz. Santralin öteki ünitelerinin 2027 yılı sonuna kadar devreye alınmasıyla en oldukca nükleer güce haiz ilk 10 ülke arasına girmiş olacağız. Sinop’ta ikinci bir nükleer santralin kurulmasına yönelik sahanın geçmişten günümüze kapsamlı bir halde incelenmiş olması ve lüzumlu saha etütleri ve karakterizasyonunun tamamlanması sebebiyle yeni bir partner ülke ile projenin hızla hayata geçirilebileceğini inanıyoruz. Bu sahaya yönelik şu anda Cenup Kore ve Rusya Federasyonu ile görüşmelerimiz devam ediyor. Ek olarak Trakya bölgesinde üçüncü bir santralin kurulumuna yönelik de Çin hükümetiyle görüşmelerimiz sürüyor. Ek olarak dördüncü bir nükleer santrale yönelik saha araştırmalarımıza hızla devam ediyoruz. Bunların yanı sıra ABD, İngiliz, Fransız şirketleriyle SMR’lara yönelik yakın temas içindeyiz.”
Yerli katkı oranını öteki santral projelerinde kademeli artıracağız
Sarı: “Nükleer santraller yalnız bir elektrik üretim tesisi değil; hem de gerek inşaat gerekse elektrik-elektronik ve makine olmak suretiyle endüstrinin pekçok kolu için yeni iş fırsatları yaratacak yüksek teknoloji tesisleridir. 20 milyar dolar iş hacmine haiz Akkuyu NGS’de 6,5 milyar dolarlık yerli katkı hedefi koyduk ve şu ana kadar 4,3 milyar dolar doğrusu yüzde 47 oranında yerli katkıya ulaştık. Öteki nükleer santral projelerimizde de yerli katkı oranını kademeli olarak artırmayı ve önümüzdeki 30 senelik süreçte nükleer sanayinin her alanında kendi kendimize yeter noktaya gelmeyi hedefliyoruz. Bunların yanı sıra Akkuyu santralinin işletiminde de yerli firmalarımız için senelik 400 milyon dolardan fazla iş imkanı bulunuyor.”
Nükleer enerjinin küresel oyuncularının tedarikçisi olabiliriz
Ankara Endüstri Odası Başkanı Seyit Ardıç: “Türkiye’nin istikrarlı ve emin nükleer enerji hamlesi, tüm dünya tarafınca yakından takip ediliyor. 5. Nükleer Santraller Fuarı ve 9. Nükleer Santraller Zirvesi’nde Rusya, Cenup Kore, Çin ve bir oldukca ülkenin nükleer sanayii temsilcileri yer ediniyor. Nükleer enerjide küresel önder konumunda olan ülkelerin bu Zirve’ye iştirak etmesi hepimiz için son aşama mühim. Türk sanayicilerini küresel tedarik zincirinin bir parçası olmak için bekleyen pek oldukca fırsat bulunmakta. Ankara Endüstri Odası olarak, Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı’mızın Kümelenme Destek Programı ile hayata geçirdiğimiz Nükleer Endüstri Kümelenmesi NÜKSAK’da 75 üye sanayicimizle, her adımda beraber çalışıyoruz. Ülkemizin ilk nükleer güç tesisi olan Akkuyu sahasında hem ekipman hem de hizmet alanında yer edinen Türk firmaların birçoğu NÜKSAK üyesi. Türkiye’nin girişimci gücü olarak, çevreye saygılı yeşil üretim modelini destekleyerek ülkemizin geleceğine yatırım hayata geçirmeye devam edeceğiz. Yeşil dönüşümün sanayinin gündeminde her zamankinden fazla anıldığı bu zamanda nükleer santraller ile güç üretiminin dünyanın gerekseme duyduğu temiz, karbonsuz ve sürdürülebilir enerji için akla gelen ilk seçenek olduğu kaçınılmazdır” diye konuştu.
NPPES iş birliklerini geliştirecek
Nükleer Endüstri Derneği Başkanı Alikaan Ziraatçi ise şunları söylemiş oldu: “Türkiye’nin ilk nükleer santrali Akkuyu NGS, biz sanayicilere ciddi bir nükleer tecrübe kazandırdı ve ekonomimiz için direkt ve dolaylı olarak istihdam ve canlılık sağlamış oldu. Akkuyu yardımıyla Türk firmaları nükleer enerji alanında hangi malzemelerin iyi mi ve ne şekilde üretilmesi gerektiği mevzusunda büyük deneyim edindi. Nükleer Endüstri Derneği olarak sanayicilerimizin, nükleer santraller için ekipman tedarik zincirinde, yalnız Türkiye’de değil, global olarak mühim roller üstlenerek ihracatçı konumuna gelebileceğine inanıyoruz. Sanayicilerimizin ihracatçı vizyonunu desteklemek amacıyla Kasım 2022’de Dünya Nükleer Birliği üyesi olduk. Dünyanın her yerinden 17 internasyonal nükleer sanayi derneği ile İyi Niyet Anlaşmaları imzaladık. Nükleer endüstrinin küresel oyuncuları ile Türk sanayicilerinin, yeni nükleer enerji yatırım fırsatlarını görüşmek ve iş birliklerini geliştirmek amacıyla NPPES’i her yıl hayata geçiriyoruz. Bu yıl da NPPES’in mühim iş birliklerine aracılık edeceğine inanıyorum.”
Dedusenko: “Türkiye Cumhuriyeti ile ortaklığımıza oldukca kıymet veriyoruz”
Akkuyu NGS Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko da NPPES’in açılışında şu mevzulara dikkat çekti: “Bu senenin Nisan ayında Akkuyu NGS sahasına ilk parti nükleer yakıtın teslim edilmesi ile Türkiye resmen nükleer enerji geliştiren ülkeler topluluğuna katıldı. Dolayısıyla gururla söyleyebiliriz ki nükleer enerji artık yalnız Türkiye’nin geleceği değil, hem de bugünü de. Cumhuriyetin 100. senesinde Türkiye’nin sivil nükleer teknoloji bayrağını yükseltmesine destek olmamız ayrı bir anlam içeriyor. Bu Türkiye Cumhuriyeti’nin Akkuyu NGS’de yer edinen nükleer üretim teknolojisi ile el ele ikinci yüzyıla girmesi demek. Ve bu yüzyıl süresince Akkuyu NGS, Türkiye’nin daha çok sürdürülebilir kalkınmasını desteklemek için temiz enerji üretecek. Türkiye Cumhuriyeti ile ortaklığımıza oldukca kıymet veriyoruz ve gelişimi için büyük bir potansiyel görüyoruz.”
SPIC Türk partnerleriyle uzun vadeli ve istikrarlı iş birliği oluşturmayı hedefliyor
SPIC – Çin Devlet Enerji Yatırım Şirketi Türkiye Projesi Başkanı Xiaohang Wang ise şunları söylemiş oldu: “Günümüzde 130’dan fazla ülke ve bölge iklim değişikliğine cevap olarak karbon nötrlük hedefleri önerdi ve küresel nükleer enerji endüstrisi toparlanmasını hızlandırıyor. Enerji güvenliğini sağlamak için nükleer enerji, birçok ülke için düşük karbonlu enerji dönüşümü elde etmek için gerçekçi bir seçim olacak. Türk hükümetinin nükleer enerji geliştirme mevzusundaki güvenine ve kararlılığına büyük hayranlık duyuyoruz ve Türkiye’nin gelecek yıllarda mühim bir nükleer enerji ülkesi olacağına inanıyoruz. SPIC, dünyanın en büyük temiz enerji üreticisidir. Nisan 2023 sonu itibarıyla SPIC, yüzde 67’den fazlası temiz enerji olmak suretiyle toplam 235 GW elektrik üretim kapasitesini yönetiyor. İş kapsamımız Türkiye, Kazakistan, Pakistan, Suudi Arabistan, Brezilya ve Avustralya şeklinde 47 ülke ve bölgeyi kapsıyor. Çin ve Türk hükümetlerinin desteğiyle, son on yılda enerji alanında ilgili Türk şirketleri ile yoğun bir ortaklaşa iş yapıyoruz. SPIC, Çin’de nükleer santraller inşa ederken, gelişmiş eylemsiz üçüncü nesil nükleer enerji teknolojisi için Türk partnerleriyle iş birliği hayata geçirmeye etken olarak kararlıdır. Nükleer enerji inşasında kazandığımız teknoloji ve endüstrideki avantajlarımızı güçlendirme, geliştirme, mühendislik inşası, ekipman imalatı, işletme ve bakım alanlarındaki başarı göstermiş ergonomik deneyimimizi paylaşmaya ve Türkiye’nin karbon yansız hedeflerine erişmesi için Türk ortaklarla uzun vadeli ve istikrarlı bir iş birliği ortaklığı kurmaya hazırız.”
Küresel nükleer kapasitenin üç kat genişletilmesi gerekiyor
Dünya Nükleer Derneği Genel Direktörü Sama Bilbao y Leon da etkinliğe video ile katıldı ve şunları söylemiş oldu: ” “NPPES, birkaç senedir enerji kaynaklarımızın güvenliğinin ve dayanıklılığının sorgulandığı, enerji politikaları ve stratejisinde büyük bir belirsizliğin olduğu bir dönemde gerçekleşiyor. İyi haber şu ki, nükleer enerji tüm ekonomiyi uygun maliyetli ve adil bir halde karbondan arındırmak için altın bir fırsat sunuyor. Böylece hepimiz yaşam kalitesi ve refah elde eden temiz, bolca, 7/24 uygun fiyatlı enerjiye her yerde erişebilecek. Türkiye, nükleer enerjinin sunabileceği tüm avantajlardan yararlanmak için şimdiden büyük ilerleme kaydediyor. Akkuyu NGS’de inşası devam eden dört birim faaliyete geçtiğinde Türkiye’nin elektriğinin yüzde 10’undan fazlasını temiz, güvenilir ve uygun maliyetli bir halde sağlayacak. Akkuyu’nun tüm yaşam döngüsü süresince Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılasına katkısının 50 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. Türkiye’de hem ikinci hem de üçüncü nükleer enerji santralleri ve SMR’lerle ilgili de görüşmeler devam ediyor. Türkiye’nin nükleer tedarikçi olarak dünyadaki konumunu sağlamlaştırdığı açık. Ve dünya genelinde yeni nükleer inşa süreçleri hız kazandıkça, önümüzdeki on yılda internasyonal nükleer endüstride Türkiye’nin tedarikçi zenginliğinden yararlanmak için daha da büyük fırsatlar olacak. Paris Anlaşması ile beraber gündeme alınan iddialı fakat gerçekçi net sıfır hedeflerine uygun maliyetli ve adil bir halde yetişme mevzusunda kararlıysak, küresel nükleer kapasitenin üç kat genişletilmesi gerekiyor. Nükleer enerji, daha temiz ve müreffeh bir geleceği yönlendiren yeni küresel enerji sisteminin kalbinde yer alacağına inanıyorum.
İnsan kaynağına yatırım yapıyoruz
Türkiye Nükleer Enerji A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Necati Kaya: “Nükleer ekosistemimiz içinde TÜNAŞ yeni nükleer enerji yatırımlarının ülkemize kazandırılması; bu yolla ülkemize teknoloji ve informasyon transferinin sağlanması ve bu işler için eğer olmazsa olmaz insan kaynağının yetiştirilmesi için çalışmalarını sürdürüyor. Ana hedeflerimizden olan sivil alanda teknoloji ve informasyon transferinin sağlanması ve bu yolla sanayimize yeni yetkinlikler kazandırılması için de mühim emek harcamalar yapıyoruz.
Teknoloji ve informasyon transferi bizim bu tarz şeyleri alma kapasitemiz ile doğru orantılıdır. Bu yüzden bu kapasitemizi çoğaltmak amacıyla bilhassa insan kaynağımıza mühim yatırımlar yapmaktayız. MEB sağlamış olduğu yüksek lisans ve doktora bursları ile nükleer ve ilişkili alanlarda öğrencilerimizi nükleer sektörde gelişmiş ülkelere eğitim amacıyla göndermekteyiz. Ülkeler arası ortaklaşa iş kapsamında gene ilgili ülkelerin ülkemize sağlamış olduğu burslar kapsamında her yıl onlarca gencimizi yüksek lisans ve doktora eğitimi için yurtdışına gönderiyoruz.”
