Barter işlemlerinde, birinci adım olarak önce bir talep ortaya çıkmakta ve bunu ikinci adım olarak ona uygun bir arz izlemektedir. Bu adımların sırası, ilk aşama talep, ikinci aşama arz olarak sıralanarak esasen barter ticaretinin ana fikrini oluşturmaktadır. Talep yoksa, arz geçersizdir. Yani, barter işleminde alacak birşey bulunmazsa, satış da yapılamaz.
Barter sisteminde her sektörden firmaların bulunması gerekmektedir. Böylece, arz edilen mal ve hizmetler çok çeşitli olabilmekte ve her talep karşılık bulabilmektedir.
Mal ve hizmet dolaşımının serbestçe sağlandığı barter sisteminde, pazarda rekabet sağlamak için, alternatif firmalara üyelik verilir ancak pazara önce girmiş üyelerin cazibesi korunur. Her ürün ve sektör için arz-talep dengesi gözetilir ve arzın talepten önemli oranda çok olmasına izin verilmez. Sisteme üye kaydı, eldeki taleplerin yönlendirmesiyle arz-talep dengesi dikkate alınarak yapılır. Her yeni üye, yeni bir arz ve yeni birçok talep getirmektedir. İstatistiki olarak barter organizasyonlarında, her “bir arza karşılık”, “sekiz talep” bulunmaktadır. Ancak, kuruluş ve gelişme aşamalarında doğal olarak taleplerin arzlara oranı 1/8’den çok daha büyük olabilmektedir. Bilgisayarlarda her zaman aktüel arz ve talepler görülebildiğinden barter danışmanları, üyelerinin iç ve dış piyasa şartlarına uygun arz ve taleplerde bulunmalarına yardımcı olmaktadır.
Bilgisayar ortamında işleyen ve bir çeşit “sanal havuz” olarak nitelenebilen barter sisteminde her bir barter şirketi kendi havuzunu oluşturmaktadır. Söz konusu havuza mal ve hizmetlerle ilgili bilgiler, barter danışmanlarının kontrolu alında girilmekte böylelikle, spekülatif arz ve taleplerin sisteme girlmesi engellenmektedir.
Barter şirketlerinin başarısı arz ve talep dengesindedir. Bunun korunması için, üyeler alacakları mal yoksa veya belirlenmemişse satış yapmamaları konusunda uyarılmalıdır. Aksi takdirde, sistemin arztalep dengesi bozulur ve kendisinden beklenen fonksiyonları yerine getiremez hale gelir.
4.1.Arz ve Talep Bilgilerinin Üyelere İletilmesi
Gelişen teknolojiler, barter sisteminin işleyişini son derece kolaylaştırmıştır. Özellikle dijital haberciliğin gelişmesi bu ticaret sisteminin çok daha fazla yaygınlaşacağına işaret etmektedir.
Barter sistemi, üye firmaların arz ve taleplerinden oluşan bir pazar olduğuna göre, her üyenin satmak istediği malları ve hizmetleri bu pazara sunması gerekmektedir. Barter sisteminde, firmalar arasındaki işlemleri sağlayan faktör arz bilgileridir. Üyelerden, “arz formu” ile alınan ürün bilgileri “genel arz listesi” olarak üyelere iletilmektedir. Arz bilgilerinin üyelere iletilmesinde internet ve faks kullanılmakta, bilgi değişiklikleri, internette yayınlanan listede anında güncellenmektedir.
Üyeler, barter şirketinin yayınladığı “genel arz listesi”nde satın alabilecekleri ürün olduğu takdirde, doğrudan satıcı firmayla bağlantı kurmaktadırlar. Arz listesinde uygun mal veya hizmet olmayan üyeler ise ihtiyaçları ile ilgili bilgileri “talep formu” ile barter şirketine iletmektedirler. Arz edilen mal veya hizmet gruplarının doğruluğu üyenin sorumluluğundadır. Talep edilen mal ve hizmet gruplarının doğru kodlanarak yayınlanması, merkezdeki barter danışmanlarının kontrolündedir. Böylece, sistemde spekülatif amaçla bilgi dolaşması engellenmektedir.
Barter sistemine üye işletmenin talebinin sistem içinde karşılanamaması durumunda, daha önce de değinildiği gibi, söz konusu üye, talebini barter şirketine iletmektedir. Barter şirket merkezine ulaşan bu talep, sistem dışı işletmelerin sisteme kazandırılmasında kullanılmaktadır. Barter şirketi kendisine ulaşan bu talebi network ağı ile şube ve bayiliklerine ulaştırmakta, talep sistem tarafından karşılanana kadar, çalışmalar devam etmektedir.
Barter sisteminde üyeler, sistemi kullandıkları oranda kazançlı çıkmaktadır. Üye firma, barter sistemindeki ticari işlemin büyüklüğüne, sistemdeki toplam arz ve talep dengesine bakarak kendisi karar vermektedir. Bu bağlamda barter pazarı, kendi kendine yeterlilik esasına göre yapılanmaktadır. Ancak gereksinim duyulan ürün sistemde yoksa, bu kez yeni firmaların barter’a girmesine yol açılarak sistemin genişlemesine ve derinleşmesine fırsat tanınmaktadır.
Barter sisteminde, üye firmalar arasında rekabet serbesttir. Ancak haksız rekabet yapılamamaktadır.
Sektör çeşitliliği açısından ve coğrafya olarak sınırları belli olmayan barter sistemine, her ülkeden firmalar katılabilmekte, böylece küreselleşmenin önemli bir avantajı yaşanmaktadır.
4.1.1.Talep Formu
Talep formu, herhangi bir ihtiyaç için barter sisteminden mal ve hizmet talebinde bulunan üyenin talebi ile ilgili ayrıntılı bilgileri vermek için kullandığı matbu formdur. Üye firma barter sistemi ile satın almak istediği, ancak bilgi iletişim sisteminde göremediği ürünler için talep formunu kullanmaktadır. İhtiyacı olan malın veya hizmetin adını, kalitesini, miktarını, niteliklerini ve talebinin karşılanması için istediği süreyi söz konusu formla bildirmektedir. Formdaki bilgilere uygun mal ve hizmet üreten firmalar, barter şirketi tarafından tespit edilmekte, söz konusu firmalar barter sistemi ile çalışmaya ikna edilerek, sistemin büyümesi sağlanmaktadır.
4.1.2.Arz Formu
Arz formu, sistem üyesi firmanın ürettiği mal ve hizmetler ile ilgili bilgilerin sistem bilgi bankasına girilmesi için kullanılan matbu formdur. Barter sistemine üye olan firma, öncelikle sistemde satacağı mal veya hizmeti tespit etmektedir. Ürettiği ürünlerin tamamını veya bir kısmını sisteme arz etmekte serbesttir.
Ancak, arz ettiği ürünü ve miktarı, talep geldiğinde satmak zorundadır. Üye firma, arz formunda, barter şirketini bilgilendirmek suretiyle değişiklik yapabilmektedir.
