62 yaşındaki eski Boeing çalışanı John Barnett, Boeing’e karşı oluşturulan davada ifade vermeye başladıktan birkaç gün sonrasında, bir otelin otoparkında kamyonetinin içinde ölü bulunmuş oldu.

Washington Post’un aktardığı bilgiye göre Adli Tıp yetkilileri Barnett’in silahla ‘kendi kendine açmış olduğu’ ateş sonucu yaralandığını ve yaşamını kaybettiğini deklare etti. Polisin vakaya ilişkin başlatmış olduğu soruşturma sürüyor.

Barnett, 2017 senesinde emekli olana dek 32 yıl süresince ABD’li tayyare devi için çalıştı. 2010 yılından itibaren çoğunlukla uzun mesafeli rotalarda kullanılan yolcu uçağı 787 Dreamliner’ı üreten Charleston fabrikasında kalite denetim müdürü olarak vazife aldı.

2017 senesinde ABD Federal Havacılık İdaresi’ne (FAA) Boeing hakkında şikâyette bulunmuş oldu ve o yıl görevinden ayrıldı. Sonrasında Boeing’e karşı uzun soluklu bir yasal savaşım başlattı; şirketi Charleston fabrikasındaki güvenlik endişelerini dile getirmiş olduğu için şahsını karalamak ve kariyerini baltalamakla suçlayarak AIR21 davası açtı. (AIR21 havayolu güvenliği mevzusunda ihbarda bulunanları korumuş olan bir yasa.)

Barnett öldüğü sırada bu davayla ilgili ifade vermek için Charleston’da bulunuyordu. Cenup Carolina’daki fabrikada yaşanmış olan aksaklıklarla ilgili endişelerini dile getiren eski Boeing çalışanının ölümü, havacılık devi ile alakalı kalite denetim problemlerine ilişkin iddialara tekrardan dikkat çekti ve internette komplo teorilerine yol açtı.

Dile getirmiş olduğu güvenlik endişeleri nelerdi?

Barnett, 2019 tarihli bir New York Times haberinde Boeing’in 787 Dreamliner uçağını ürettiği Cenup Carolina fabrikasındaki kalite sorunlarını gündeme getiren birkaç kişiden biriydi.

O dönem bir Boeing sözcüsü New York Times’a güvenlik sorunlarının ‘derhal araştırıldığını ve gerektiğinde değişikliklerin yapıldığını’ söylemiş oldu.

Barnett ise endişelerini onlarca defa amirlerine ilettiğini sadece görmezden gelindiğini, herhangi bir tedbir alınmadığını ve bunun yerine fabrikanın başka bir kısmına aktarma edildiğini deklare etti. Peki Barnett’ın iddiaları neydi?

John Barnett Boeing’in eski kalite denetim müdürüydü.
  • New York Times’a verdiği demeçte uçuş kontrolleri için elektrik sistemlerinin yakınında metal talaşı öbekleri keşfettiğini ve bunların kablolara nüfuz etmesi hâlinde ‘feci’ sonuçlar doğurabileceğini söylemiş oldu ve ekledi: “Charleston’dan çıkan ve güvenli ve uçuşa elverişli bulunduğunu söyleyebileceğim bir tayyare görmedim.”
  • 2019 senesinde BBC’ye yaptığı açıklamada ise görevi esnasında Boeing’de standartların düştüğüne dair kaygı verici işaretler gözlemlediğini ve üreticinin uçaklarını monte etmek için acil ettiğini belirtti.
  • Baskı altındaki çalışanların üretim hattındaki gecikmeleri önlemek için uçaklara standartların altında parçalar taktığını söyleyen Barnett, işçilerin ‘hurda kutusundan parça kullandığı’ minimum bir vakadan haberdar bulunduğunu beyan etti.
  • 2016 senesinde 300 acil durum oksijen sistemi üstünde meydana getirilen testlerin yüzde 25’lik bir arıza oranı gösterdiğini; bunun da acil bir durumda her dört solunum maskesinden birinin çalışmayacağı anlamına gelebileceğini altını çizdi.
  • Ek olarak işçilerin fabrikada bazı lüzumlu prosedürleri takip etmediğini ve bunun da kusurlu parçaların ‘kaybolmasına’ yol açtığını beyan etti.

Boeing ise iddiaları reddetti ve Barnett’in bildirdiği şeklinde bazı kusurlu oksijen sistemleri bulunduğunu sadece bunların üretimden aşamasında kullanılmadığını ve herhangi bir uçağa yerleştirilmediğini deklare etti.

Bununla beraber, FAA tarafınca 2017 senesinde meydana getirilen bir araştırma, Barnett’in endişelerinden bir kısmını doğruladı. FAA’in Charleston’daki tesise ziyaretinde elde etmiş olduğu bulgular, Barnett’in hurda kutularından parça kullanıldığı yönündeki iddialarını destek sunar nitelikteydi. Zira fabrikada minimum 53 ‘uygun olmayan’ parçanın yerinin bilinmediği ve bunların ‘yitik olarak’ kabul edilmiş olduğu tespit edildi. Ve Boeing’e düzeltici önlemler alması emredildi.

Barnett geçtiğimiz Ocak ayında TMZ’ye yapmış olduğu açıklamada da müfettişlere bir tedarikçinin ürünlerindeki kusurları bulmaları için yalnız iki saat süre verildiğini ve bunun da uygun kontrolleri yapmalarını mühim seviyede engellediğini söylemişti.

Boeing davasında ifade vermesi bekleniyordu

Barnett’in avukatı Brian Knowles yapmış olduğu açıklamada onun ilk gün Boeing avukatları tarafınca sorgulandığını, ikinci gün çapraz sorguya alındığını sadece ifade vermesi ihtiyaç duyulan üçüncü gün gelmediğini ve aramalara yanıt vermediğini söylemiş oldu.

Barnett ortadan kaybolunca avukatlarının talebiyle otelinde araştırma başlatıldı. Hemen sonra otelin otoparkındaki kamyonetinin içinde ölü bulunmuş oldu. BBC’ye konuşan avukatı ölümünü ‘ağlatısal’ olarak nitelendirdi. Boeing tarafınca meydana getirilen açıklamada ise “Barnett’in vefatından dolayı üzüntü duyuyoruz. Kalbimiz ailesi ve dostlarıyla beraber” ifadeleri yer aldı.

Avukatları ölümüne ilişkin daha çok istiyor

Barnett’in avukatları ölmesiyle ilgili verilen bilgilerden doygunluk olmadıklarını deklare etti. LLC Hukuk Bürosu’ndan Robert Turkewitz ve Knowles Hukuk Bürosu’ndan Brian Knowles, Barnett’in ölmesiyle ilgili bir izahat yapmış oldu. Gizmodo’ya yapılan açıklama şöyleki:

“John yürekli ve dürüst bir adamdı. Ailesine, arkadaşlarına, Boeing şirketine, Boeing’deki emek verme arkadaşlarına, pilotlara ve Boeing uçaklarında uçan insanlara fazlaca kıymet verirdi. Daha samimi ve açık sözlü bir karaktere haiz biriyle nadiren karşılaşmışızdır.

Boeing Cenup Carolina’da kalite müdürü olarak vazife yapmış olduğu sırada John, Boeing 787 Dreamliner ile ilgili fazlaca ciddi güvenlik sorunlarını öğrenmiş ve ifşa etmiş ve kendisine karşı misilleme yapılmış ve halen devam etmekte olan AIR-21 davasının mevzusu olan düşmanca bir iş ortamına maruz kalmıştır.

John, misilleme davasında nihayet sona yaklaşan bir ifade alma sürecinin ortasındaydı. Morali fazlaca iyiydi ve yaşamının bu evresini geride bırakıp yoluna devam etmeyi dört gözle bekliyordu. İntihar edeceğine dair herhangi bir emare görmedik. Kimse buna inanamıyor.

Çoğumuz yıkılmış durumdayız. John’a ne olduğu hakkında daha çok bilgiye ihtiyacımız var. Charleston polisi bu vakası tam ve doğru bir halde araştırmalı ve bulduklarını halka açıklamalıdır. Hiçbir detay atlanmamalı.”

Boeing 737 Max model uçağın gövdesinden 5 metre yükseklikte parça kopmuştu. Fotoğraf: Getty Images

Barnett’in ölümü, hem Boeing hem de ana tedarikçisi Spirit Aerosystems’in üretim standartlarının yoğun bir araştırma altında olduğu bir döneme denk geldi.

Daha ilkin aktarmıştık: Boeing geçtiğimiz Ocak ayında Alaska Havayolları’na ilişkin tek tek 737 Max’in havadayken gövdesinden acil çıkış kapısının fırlaması peşinden araştırma altına alınmıştı. ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu’nun ön raporunda, kapıyı güvenli bir halde yerinde tutmak için kullanılan dört cıvatanın muntazam takılmadığını öne sürülmüştü. (Daha çok data için: Boeing kazası hakkında bilmeniz gerekenler başlıklı haberimizi okuyabilirsiniz.)

New York Times’ın geçen Pazartesi günü aktardığı bilgiye göre Boeing, 737 Max üretimi için meydana getirilen 89 FAA ürün denetiminden 33’ünde başarısız oldu. Geçtiğimiz hafta FAA, şirkete yönelik altı haftalık bir denetim sonucunda ‘üretim kalite denetim gerekliliklerine uymayan birden fazla örnek’ tespit edildiğini deklare etti.

Pazartesi günü ise Latam Havayolları’na ilişkin bir Boeing 787 Dreamliner’ın inişe geçmiş olduğu sırada teknik bir problem sebebiyle kuvvetli bir halde sarsılması sonucu 50 yolcu yaralandı. 787 Dreamliner, Barnett’in North Charleston tesisinde üstünde çalmış olduğu uçaktı.

BBC, Business Insider ve Washington Post haberlerinden derlendi.