Yenilenebilir enerjiyi, naturel kaynaklardan elde edilmiş ve sürdürülebilirliği olan enerjiler olarak tanımlayabiliriz.
Yenilenebilir enerjiler; güneş, rüzgar, biyokütle, jeotermal, dalga enerjisi benzer biçimde doğada kendiliğinden mevcud kaynaklardan elde edilmektedir.
Bu kaynaklar, fosil enerji kaynaklarının tersine zaman içinde tükenmez ve kömür, benzin, doğalgaz benzer biçimde yenilenemeyen enerjilere alternatiftirler.
Yenilenemez enerji kaynaklarının en temel özelliği sürdürülebilir yapıda olmamalarıdır.
Bundan dolayı petrol yada doğalgaz yenilenebilir mi? Sorusunun yanıtı olumsuzdur.
Yenilenemeyen kaynakların öteki bir özelliği ise dünya üstünde bir tek belirli noktalarda bulunmalarıdır. Bu kaynaklar oluşmak için belirli jeolojik özelliğe haiz toprağa gereksinim duyar.
Ek olarak kükürtlü, karbonlu ve azotlu yapıda kaynaklar olduklarından çevreye zarar verirler.
Bununla beraber yenilenebilir enerji kaynaklarına oranla miktar ve enerji potansiyeli bakımından daha dengeli yapıya haizdir.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
- Gelgit Enerjisi,
- Hidrojen Enerjisi,
- Hidroelektrik (Hidrolik) Enerji,
- Biyokütle Enerjisi,
- Güneş Enerjisi,
- Rüzgar Enerjisi,
- Jeotermal Enerji,
- Dalga Enerjisi.
Dünyada tüketilen birincil enerji kaynaklarının %86’sı fosil kökenli yakıtlardan sağlanmaktadır. Fosil kökenli yakıtlar geleneksel yakıtlar olarak da adlandırılmaktadır. Bu yakıtların oluşumu milyonlarca yılda gerçekleşmektedir. Bu özelliklerinden dolayı yenilenemez enerji deposu olarak adlandırılmaktadırlar.
Ek olarak, fosil kökenli yakıtlar yüksek maliyetlidirler ve negatif çevresel tesirleri bulunmaktadır. Bilhassa fosil kökenli yakıtları ithal eden gelişmekte olan ülkeler, bütçelerinin büyük bir kısmını bunun için harcamaktadırlar.
Bu nedenlerden dolayı, son yıllarda fosil kökenli yakıtlara alternatif olabilecek birincil enerji kaynaklarına talep artmaya adım atmıştır. Güneş, rüzgar, jeotermal ve biyokütle benzer biçimde yenilenebilir enerjiler bu kaynakların başlangıcında gelmektedir.
-
Gelgit Enerjisi
Gelgit Enerjisi: Güneş’in ve Ay’ın Dünya üstünde uyguladığı kütle çekim kuvvetine bağlı olarak denizlerde ve okyanuslarda oluşturduğu gelgit akıntılarının hareketi etkisiyle oluşan bir kinetik enerjidir.
Gelgit vakasında sular günde iki kere yükselir ve iki kere da alçalır. Bu alçalma ve yükselme hareketleri 12 saat yada 24 saatlik periyotlar halinde gerçekleşir.
2-) Hidrojen Enerjisi
Hidrojen Enerjisi: Hidrojen enerjisini özetlemek gerekirse, doğada bileşikler halinde bulunan hidrojenin dönüştürülmesiyle elde edilmiş enerji deposu olarak tanımlamak mümkün.
Başka bir ifadeyle, bu enerji deposu hidrojen atomlarının oksijen atomlarından ayrılmasıyla ortaya çıkmaktadır. Hidrojen enerjisi değişik renklerle temsil edilen bir üretim sürecine haizdir. Bunun anlamı, değişik enerji kaynaklarıyla hidrojen enerjisi üretilebilmesidir.
Bunlar; fosil yakıtlarla üretilen gri hidrojen, naturel gaz ile üretilen mavi hidrojen, hemen hemen tecrübe etme aşamasında olan metanın termal parçalanması ile elde edilmiş turkuaz hidrojen ve yenilenebilir enerji ile elde edilmiş yeşil hidrojen olarak sınıflandırılabilir.
3-) Hidroelektrik Enerjisi
Hidroelektrik Enerjisi: Hidroelektrik enerjisi akan sudan yararlanmak suretiyle elektrik enerjisinin üretilmesi anlamına gelir. HES adında olan hidroelektrik santraller kurulur.
Devamlı olarak bir devinim içinde olan su akışı yardımıyla elektrik her daim üretilebilir. Akan suyun gücüne gore üretilen enerji miktarı değişim gösterir. Nehirden akan su ne kadar yüksekten dökülüyorsa üretilen enerji miktarı da o denli fazla olur. Su bununla beraber kanal yada borulara da aktarılabilir.
Bu şekilde türbinlere yönelen su ile türbinler dönerek elektrik üretilir. Dönen pervaneler yardımıyla açığa çıkan mekanik enerji elektrik enerjisine çevrilir. Bu suretle hidroelektrik enerjiden yararlanılmış olur.
4-) Biyokütle Enerjisi
Biyokütle (Biyogaz) enerjisi: Organik atıklardan (hayvan gübresi, ziraat atık/artıkları, atık sular, enerji bitkileri vb.) anaerobik fermentasyon ile elde edilmiş, metan içinde ne olduğu %55-70 içinde değişebilen ısıtma, elektrik üretimi, vasıta yakıtı benzer biçimde değişik alanlarda kullanılabilen bir biyo yakıttır.
Bunun haricinde biyokütle enerjisi olarak; biyoetanol, biyodizel, gazlaştırma ve piroliz ürünleri, mikrobiyal yakıt hücreleri, biyogaz ve biyokütlenin termal proseslerinden elde edilmiş hidrojen enerjisi benzer biçimde değişik enerji türlerini saymak mümkündür.
5-) Güneş Enerjisi
Güneş Enerjisi: Güneşten direkt ya da dolaylı olarak elde edilmiş enerji olarak tanımlanabilir.
Toplayıcılar kullanılarak güneş enerjisinden ısı ve elektrik elde edilebilirken bununla beraber da geliştirilen fotovoltaik pillerle de elektrik üretmek mümkündür.
6-) Rüzgar Enerjisi
Rüzgar Enerjisi: Coğrafi açıdan rüzgar alan uygun bölgelere kurulan, havanın kinetik enerjisini elektrik enerjisine çeviren türbinler ile elde edilmektedir.
Rüzgar enerji ile elektrik üretimi gerçekleştirilirken, bununla beraber ufak çaplı bazı uygulamalarda (mesela su çıkarma ve arazi sulama benzer biçimde) kullanımı da mümkündür.
7-) Jeotermal Enerjisi
Jeotermal Enerji: Jeotermal kaynağın bulunmuş olduğu bölgelerde, direkt ya da dolaylı olarak elde edilebilen enerji türüdür. Isıtma, soğutma, elektrik üretimi, mineral üretimi, kaplıca amaçlı kullanım benzer biçimde değişik uygulama alanlarına haiz olan jeotermal enerji ülkemiz için de mühim bir yenilenebilir enerji deposudur.
😎 Dalga Enerjisi
Dalga Enerjisi: Dalga enerjisi, denizlerde oluşan dalgaların yarattığı itme gücünden yararlanan yenilenebilir enerji deposudur. Günümüzde dalga enerjisi yaygın değildir.
Bunun sebebi, şiddetli fırtınalarda dalga enerjisi türbinlerinin oldukça zarar görmesi ve dalga oranının oldukça yüksek olduğu yerlerin kısıtlı oluşudur.
Tüm yenilenebilir enerjilerin ortak özellikleri çevreye dost, sürdürülebilir ve yerli kaynaklardan elde edilebilir olmasıdır.
Bu sayede, tüm dünya ile beraber vatanımızda de artışa geçen enerji ihtiyacına yönelik, oldukça yüksek fiyatlara ithal ettiğimiz fosil enerji kaynaklarına alternatif olarak öne çıkmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ile yerli enerji üretimi sağlanabilecek, çevre kirliliği en aza indirilebilecek ve sosyo-ekonomik açıdan büyük bir düzelme ve ilerleme sağlanabilecektir.
Elements Visualcapitalist 2021 verileri göz önüne alındığında, globalde yenilenebilir enerji kaynaklarla ilgili raporunda;
a– Rüzgar enerjisi %6,
b-Jeotermal enerji %1’den azca,
c- Güneş enerjisi %3,7,
d- Hidrolik enerji %15,3,
e- Biyokütle enerjisi %2,3.
Elements Visualcapitalist 2021 rapora gore enerji yüzde ve enerji maliyeti tablosu aşağıdaki gibidir:
| Enerji Deposu | 2021 Küresel Elektrik Üretiminin %’si | Ort. MWh başına sevilendirilmiş enerji maliyeti |
| Güneş | 3.7% | $36 |
| Rüzgar | 6.6% | $38 |
| Hidroelektrik | 15.3% | $64 |
| Jeotermal | <1% | $75 |
| Biokütle | 2.33% | $114 |
Özetle; Yenilenebilir Enerji Çağı, iklim değişikliği ile ilgili farkındalık, küresel ekonominin geleceğini çeşitli temalarda şekillendiriyor.
Hükümetler emisyonların iyi mi azaltılacağını planlıyor, yatırımcılar şirketlerin çevresel performansını inceliyor ve tüketiciler karbon ayak izlerinin bilincine varıyor. Sadece paydaş ne olursa olsun, fosil yakıtlardan enerji üretimi ve tüketimi emisyonlara en büyük katkılardan biridir.
Bundan dolayı, yenilenebilir enerji kaynakları hiçbir süre bugün olduğundan daha üst düzey olmamıştı. Önümüzdeki yılların en mühim mevzusu, yenilenebilir enerji kaynakları olacağı aşikardır.
Görüşmek dileğiyle…
Kaynakça:
1-) Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Kullanımının Mevcut Durumu ve Sorunları https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/951665
2-) Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nedir? Yenilenebilir Enerji Kaynakları Özellikleri ve Avantajları Nedir? https://www.sabah.com.tr/egitim/yenilenebilir-enerji-kaynaklari-nelerdir-yenilenebilir-enerji-kaynaklari-ozellikleri-nelerdir-e1-5827092
3-) Beş Ana Yenilenebilir Enerji Türü Nedir? https://elements.visualcapitalist.com/what-are-the-five-major-types-of-renewable-energy/
4-) Kısa Kısa Yenilenebilir Enerji Kaynakları https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/iklim_degisikligi_ve_enerji/yenilenebilirnerji_ve_enerjiverimliligi/kisakisayenilenebilirenerjikaynaklari/
5-) Yenilenebilir Enerji Sistemleri https://fbe.bingol.edu.tr/programlar_/yenilenebilir-enerji-sistemleri/
