Elon Musk, kurucusu olduğu nöroteknoloji şirketi Neuralink’in ilk kez bir insanoğlunun beynine çip yerleştirdiğini duyurdu.

Tesla ve SpaceX’in milyarder CEO’su paylaşmış olduğu bir takım gönderide “İlk kullanıcılar uzuvlarını kullanamayanlar olacak. Stephen Hawking’in seri bir daktilocudan ya da müzayedeciden daha süratli kontakt kurabildiğini hayal edin. Hedef bu” dedi.

‘Telepathy’ adlı cihazın “Bir tek fikir kanalıyla telefon, bilgisayar ve tüm elektroniklerin kontrolüne izin vereceğini” belirten Musk ek olarak ilk sonuçların ümit verici bulunduğunu ve çip takılan hastanın iyileşmekte bulunduğunu beyan etti. İmplantın kime takıldığı mevzusunda ise daha çok detay vermedi.

Peki çip iyi mi çalışıyor?

Yöntem, beynin hareketi denetim eden kısmına insan saçından daha ince 64 esnek telin yerleştirilmesini içeriyor. Şirket, deneysel implantın beyin sinyallerini kaydedip kablosuz olarak kişinin iyi mi hareket etmek istediğini çözen bir uygulamaya ilettiğini söylüyor.

Startup’ın şu anda yürüttüğü emek harcama, implant ve cerrahi robotun güvenliğini değerlendirmek suretiyle kablosuz beyin-bilgisayar arayüzü için bir kontrol niteliği taşıyor. Emek verme, dört uzvunda nüzul olan kişilerin aleti düşünceleriyle denetim etmesini elde eden arayüzün işlevselliğini değerlendirecek.

Neuralink’in internet sayfasında “Bu emek harcama, beynin hareketleri planlayan bir kısmına ufak, kozmetik olarak görünmez bir implant yerleştirilmesini kapsıyor. Aygıt, kişinin sinirsel aktivitesini anlamlandırmak suretiyle tasarlandı. Böylece kişi bir tek hareket etmeye niyet ederek bir bilgisayarı ya da akıllı telefonu çalıştırabilir. Kablo ya da fizyolojik hareket gerekmez” deniliyor.

Geçmişteki beyin-makine arayüzlerinden farkı ne?

Getty Images

2017’de Elon Musk tarafınca kurulan Neuralink’in geliştirdiği aygıt, bozuk para büyüklüğünde. Bu cihazın geçmişteki beyin-makine arayüzlerine kıyasla en büyük artısı, direkt beyin dokusuna bağlanabilen oldukça ince ve esnek telleri.

Zira eski nesil cihazların kullandığı sert iğnelerin beyin hücrelerine zarar verdiği biliniyor. Musk iddialı ve bu cihazların bellek kaybından bağımlılığa kadar birçok nörolojik probleminin çözümünde kullanılabileceğini söylüyor.

Bu aşamaya kadar neler yaşandı?

Şirket insanoğlu üstünde klinik deneyler yapmak için ABD Besin ve İlaç Dairesi’nden (FDA) geçen yıl onay almıştı. Bu tehlikeli sonuç bir kilometre taşıydı, zira şirket FDA onayı almak için bir süredir savaşım ediyordu. Daha ilkin yapmış olduğu müracaat ‘firmanın ele alması ihtiyaç duyulan düzinelerce problem ve güvenlik sebebi öne sürülerek’ reddedilmişti.

Geçtiğimiz günlerde de Neuralink’in tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin ABD Ulaştırma Bakanlığı (DoT) kurallarını ihlal etmiş olduğu sebebi öne sürülerek para cezasına çarptırıldığı bilgisi basına yansımıştı.

DoT müfettişleri aralarında Ksilen’in de bulunmuş olduğu tehlikeli atıkların uygunsuz şekilde paketlendiğini tespit etmişti. ABD Hastalık Denetim ve Önleme Merkezlerine bakılırsa ksilen baş ağrısı, baş dönmesi, kafa karışıklığı, kas koordinasyonu kaybı ve hatta ölüme niçin olabiliyor.

Neuralink, insanların bilgisayarları beyinleriyle denetim etmelerini sağlayacak implant cihazlar geliştirmenin yanı sıra engelli insanlara görme yada hareket kabiliyeti kazandırmayı amaçlıyor. Bu hedef engelli insanoğlu için coşku verici olsa da Neuralink’in beyin çipleriyle ilgili bazı endişeler yazıldı, çizildi.

Daha ilkin de sözünü etmiştik; başlıca problemler içinde cihazın pili, implant kablolarının beyin içinde yer değişiklik yapma olasılığı ve aleti beyin dokusuna zarar vermeden güvenli bir halde çıkarmanın zorluğu içeriyor.

Ek olarak Musk’ın kısa sürede oldukça fazla ilerleme beklentisi içinde olduğu ve bilim adamlarının bu makul olmayan beklentiyi yönetmek zorunda kalmış olduğu basına yansıdı. Neuralink’in ilerleyişinin her aşamasının bir kaygı sebebi bulunduğunu ifade edenlerin yanı sıra bunun hastalar için yeni bir tedavi yöntemi anlamına geleceğini dile getiren ümitli bilim adamları da vardı. Sadece derhal hepsi Musk’ın ve şirketinin çözmesi ihtiyaç duyulan etik problemler olduğu noktasında hemfikirdi.

Neuralink’e ölümle sonuçlanan gözlem raporları sebebiyle hayvan hakları ihlali soruşturması açıldı. 2018’den bu yana gerçekleştirdiği deneyler esnasında koyun, domuz ve maymun dahil olmak suretiyle ortalama 1.500 hayvanın ölümüne niçin olduğu iddia edildi.

Musk bu iddiaları yalan olduğunu beyan etti “Neuralink implantı sebebiyle hiçbir maymun ölmedi. Sıhhatli maymunlara yönelik riski en aza indirmek için ölüm döşeğindeki maymunları seçtik” dedi.

Sadece eski bir çalışanı Musk’ın bu açıklaması ‘komik’ olarak nitelendirdi ve maymunların implantlardan ilkin bir senelik davranışsal eğitimden geçmeleri icap ettiğini söylemiş oldu. Basına yansıyan korkulu haberler de Musk’ın açıklamalarıyla ters düşüyordu. Detayları arşivimizde bulabilirsiniz.

Adını oldukça duyacağız: BCI nedir?

BCI (Brain-computer interface / beyin-bilgisayar arayüzü) beyin sinyallerini deşifre eden ve bu tarz şeyleri harici teknolojiler için komutlara çeviren sisteme verilen isim.

Gelişmekte olan BCI endüstrisinin bir parçası olan Neuralink Tesla ve SpaceX’in de CEO’su olan Musk’ın yüksek profili yardımıyla kim bilir bu alandaki en tanınmış şirket. Sadece bazıları neredeyse yirmi senelik bir geçmişe haiz rakiplerle karşı karşıya.

Neuralink bir ilk mi?

Hayır. Utah merkezli Blackrock Neurotech 2004’te ilk beyin implatını gerçekleştirdi. Synchron, Precision Neuroscience ve Paradromics benzer biçimde pek oldukça şirket bu işleve haiz sistemler yaratmış durumda. Paradromics, bu yıl insanlı ilk testini gerçekleştirmeyi hedefliyor. Precision Neuroscience ise ilk insanlı klinik çalışmasını geçen yıl gerçekleştirmiş oldu.

Ek olarak Musk, gelişmekte olan BCI endüstrisinde boy gösteren tek teknoloji milyarderi değil. Jeff Bezos ve Bill Gates’in desteklediği Synchron teknolojisini bir süredir insanoğlu üstünde kontrol ediyor. Ve bu teknoloji (şimdilik) ABD’de üç ve Avustralya’da dört hasta üstünde kullanılmış durumda.

Guardian, CNBC ve Mashable Türkiye arşivinden derlendi.