Astım

ASTIM

Astım kronik enflamasyona bağlı olarak gelişen, geri dönebilir bronkospazmla karakterize
bir hava yolu hastalığıdır. Vatanımızda sıklığı çocuklarda %5-8, erişkinlerde %5in altındadır.

Risk faktörleri
Kişisel ve ailesel atopik hastalık öyküsü
Alerjenler
Hava kirliliği ve sigaraya maruz kalma

Tanı
Öykü
Bazı faktörlerle alevlenen, tekrarlayıcı öksürük, nefes darlığı, hırıltılı/hışıltılı solunum,
göğüste sıkışma hissi semptomlarından biri yada birkaçı bulunabilir.
Bu semptomlar viral solunum yolu enfeksiyonları ile artar, daha oldukca gece ve/yada
sabaha karşı ortaya çıkar, nöbetler halinde gelir, kendiliğinden yada ilaçlarla düzelir.
Yakınmanın olmadığı dönemler vardır, mevsimsel değişkenlik gösterir.

Fizik muayene
Bulgular hastalığın ağırlığına göre değişiklik gösterir. Dinlemekle düzgüsel olabileceği benzer biçimde,
ekspiryum uzunluğu, vizing, ronküs duyulabilir. Ağır olgularda solunum seslerinde
azalma ve sessiz akciğer vardır. Ek olarak destek solunum kaslarının solunuma iştirak etmesi
görülebilir.

Laboratuvar bulguları
Hava yollarındaki obstrüksiyonun ve bunun geri dönebilir bulunduğunun gösterilmesinde
zirve akım hızı (peak expiratory flow: PEF) ölçeri olarak ‘peak flowmeter (PFM)
destek olabilir. Bronkodilatör verildiğinde PEF tutarındaki %15 ve daha oldukca artış
astım lehinedir.

Ayırıcı tanı
Çocuklarda
Akut bronşiyolit, yabancı cisim aspirasyonu, gastroözefageal reflü, konjenital anomaliler,
kistik fibroz, kalp yetmezliği, tüberküloz, tümör.

Tedavi
Amaç semptomsuz ve ataksız, tüm etkinliklere müsaade eden yaşam kalitesi sağlamaktır.

Korunma
Tetikleyici faktörlerin ortadan kaldırılması:
Alerjenler (ev tozu akarı, hamamböceği, ev hayvanları, polenler, mesleksel alerjenler),
ilaçlar (aspirin, steroid olmayan antienflamatuvar ilaçlar, beta blokörler), besinler
ve katkı maddeleri, viral enfeksiyonlar, gastroözefageal reflü, kronik solunum yolu
hastalıkları (rinit ve/yada rinosinüzit, nazal polip, kistik fibroz), sigara, bacasız
soba, ocak, egzos gazı, deterjan, boya, insektisid, her türlü sprey ve parfüm kokusu
Grip aşısı: Her yıl ekim yada kasım aylarında yapılabilir.

Eğitim
İlk şart hastanın eğitimi ve uyumudur. Hastalık hakkında genel data, alerjen ve
öteki risk faktörlerinden korunma, uzun soluklu ve tertipli ilaç kullanımının önemi,
inhaler ilaç teknikleri ve ilaçların yan tesirleri, semptomlar arttığında ne yapması gerektiği
hastaya anlatılmalıdır.

İlaç tedavisi
Astım tedavisinde iki grup ilaç kullanılır:
1. Denetim ediciler
Hava yolu enflamasyonunu denetim altına almak amacıyla tertipli kullanılan ilaçlardır.
Bu ilaçlar inhaler steroidler, yavaş salınan teofilin, uzun etkili beta-2 agonistler, kromonlar
ve lökotrien reseptör antagonistleridir.
Denetim edici olarak uzun etkili beta-2 agonistler tek başlarına kullanılmamalıdır.
2. Semptom gidericiler
Hastanın yakınmalarını ortadan kaldırmak amacıyla gereksinim halinde kullanılan
bronkodilatör ilaçlardır. İlk seçenek süratli etkili beta-2 agonistlerdir. Bu amaçla kısa
etkili teofilin ve antikolinerjikler de kullanılabilir.
Astımda tedavinin temelini oluşturan antienflamatuvarların dozu hastalığın ağırlığına
nazaran artırılıp azaltılır. Buna basamak tedavisi denir.
Hastanın semptomlarına nazaran en uygun basamaktan başlanarak semptomlarda tam
denetim sağlandıktan 1-3 ay sonrasında bir basamak inilir.
Tüm basamaklarda gereksinim halinde kısa etkili beta-2 agonist verilir.

ERİŞKİNDE ASTIM BASAMAK TEDAVİSİ

HAFİF İNTERMİTAN
Haftada 2 kezden azca semptom
Gece semptomları < ayda 2
Bir tek egzersiz yada tetikleyicilerle temas sonrası semptom
PEF > %80
ĞPEF <%20
Denetim edici ilaca gerek yok.

HAFİF PERSİSTAN
Gündüz semptomları > haftada 2 (3-6)
Gece semptomları: > ayda 2 (3-4)
PEF>%80,
ĞPEF: %20-30*
3 ayda cevap alınmazsa sevk.
Denetim edici;
BDP : 250 μg/gün yada BUD : 200-400 μg/gün yada FP : 125 μg/gün
Öteki Seçenekler Yavaş salınan teofilin yada Lökotrien reseptör antagonisti.

ORTA PERSİSTAN
Gündüz semptomları her gün
Gece semptomları > haftada 2 (Ayda 5’ten fazla)
PEF: %60-80,
ĞPEF %30*
Tüm çocuk hastaları sevk et
Erişkinlerde 3 ayda cevap alınmazsa sevk et
BDP : 250 μg/gün yada BUD : 200-800 μg/gün yada FP : 125 μg/gün
beraber Formotero l 12-24 μg yada Salmeterol 50-100 μg.
Yavaş salınan teofilin yada Lökotrien reseptör antagonisti eklenebilir.

AĞIR PERSİSTAN
Gündüz semptomları devamlı
Gece semptomları oldukca sık.
PEF<%60,
ĞPEF> 30*
Tüm hastaları sevk et
Sevk edilemiyorsa
BDP > 1000 μg/gün yada BUD > 800 μg/gün yada FP > 500μg/gün
beraber uzun etkili beta2 agonisti yada gerektiğinde
Yavaş salınan teofilin, Oral steroid (5-10 gün, 30-40 mg/gün).

BDP: Beklometazon dipropionat
BUD: Budesonid ,
FP: Flutikazon propionat
ĞPEF: Günlük PEF değişkenliği

SEMPTOM GİDERİCİLER
Her basamakta gereksinim halinde inhale süratli etkili beta-2 agonist (salbutamol 100 μg yada t erbutalin 250 μg) 1-2 püskürtme.

ÇOCUKTA ASTIM BASAMAK TEDAVİSİ

HAFİF İNTERMİTAN
Denetim edici ilaca gerek yok

HAFİF PERSİSTAN
BDP : 100-400 μg/gün yada
BUD : 100-200 μg/gün yada
FP : 100-200 μg/gün
Öteki Seçenekler Yavaş salınan teofilin yada Lökotrien reseptör antagonisti.

ORTA PERSİSTAN
BDP : 400-800 μg/gün yada
BUD : 200-400 μg/gün yada
FP : 200-500 μg/gün
Yavaş salınan teofilin yada Lökotrien reseptör antagonisti, uzun etkili beta2 agonisti eklenebilir.

AĞIR PERSİSTAN
BDP : >800 μg/gün yada
BUD : >400 μg/gün yada
FP : >500 μg/gün ile beraber
Yavaş salınan teofilin yada Uzun etkili beta-2 agonist yada Lökotrien reseptör antagonisti yada oral steroid 5-10 gün, 20-30 mg/gün.

SEMPTOM GİDERİCİLER
Her basamakta gereksinim halinde inhale süratli etkili beta-2 agonist (salbutamo l 100 μg yada terbutalin 250 g) 1-2 püskürtme

İzlem
İlk denetim 3 ay sonrasında yapılır, sonrasında hasta 6-12 ay aralarla görülür. Tedavi
başladıktan 3-6 ay sonrasında hasta stabilse ilaç dozu azaltılabilir ve iki hafta izlenir.
Semptomlar geriliyorsa bir alt basamağa geri dönülür.

Sevk
Tanı güçlüğü çekilen ve tedaviye tam cevap vermeyen kronik astımlı hastalar
Ciddi astımlı erişkinler, orta-ağır astımlı 3 yaşın altındaki çocuklar ve astım kontrolü
güçleşen gebeler
Suprasternal retraksiyonu olan, destek solunum kaslarını kullanan, konuşma
güçlüğü olan hastalar
İlk müdahaleye rağmen bir saat sonunda PEF kıymeti %70in üzerine çıkmayan hastalar
sevk edilmelidir.

Kaynaklar
1. Ulusal Verilerle Astma. Bavbek S, Güç MO, Kalpaklıoğlu AF, Kalyoncu AF, Türktaş H, ed. Ankara:
Şehir Matbaası, 1999.
2. International Pediatric Asthma Consensus Group. Third International Pediatric
Consensus Statement on the Management of Childhood Asthma. Pediatric Pulmonology. 1998;25:1-17.
3. Global Initiative For Asthma (GINA). Global Strategy for Asthma Management and Prevention-2002.
(www.ginasthma.com)
4. Toraks Derneği Ulusal Astım Tanı ve Tedavi Rehberi, İstanbul 2000.
Kaynak : Sıhhat Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi