KPMG Türkiye tarafınca hazırlanan “KPMG Perspektifinden Birleşme ve Satın Alma Trendleri 2023″ raporuna nazaran 2023 senesinde küresel birleşme ve satın alma işlem hacmi 2022 yılına kıyasla ortalama yüzde 23 düşüşle 2,7 trilyon dolar seviyesine geriledi. 2023 senesinde Türkiye’de açıklanan işlem hacmi 2,8 milyar dolar gerçekleşse da açıklanmayan işlemler üstüne meydana getirilen değerlendirmeler sonucunda işlem hacmi 7,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Vatanımızda 2022 senesinde 219 olan işlem adedi ise 2023 senesinde 547 işlem adedi ile üstün dereceli seviyeye terfi etti.
KPMG Türkiye, beşincisini hazırladığı senelik “KPMG Perspektifinden Birleşme ve Satın Alma Trendleri 2023” raporunu deklare etti. Rapora nazaran, 2023 senesinde yatırımcının risk alma iştahı azalırken parasal sıkılaşma politikaları neticesinde finansal kaynaklara erişimin zorlaşması ve yaşanmış olan bölgesel jeopolitik gerginlikler ile beraber 2023 senesinde küresel birleşme ve satın alma işlem hacmi 2022 yılına kıyasla ortalama yüzde 23 düşüşle 2,7 trilyon dolar seviyesine geriledi. 2021 senesinde üstün dereceli seviyelere ulaşan işlem hacmi, böylelikle 2023 senesinde son beş senenin en düşük seviyesinde gerçekleşti. Buna paralel olarak toplam işlem adedi ise geçen yıla kıyasla ortalama 5 bin tane azalırken, 55 bin 862 tane olarak gerçekleşti. Yüksek faiz oranları, süregelen enflasyon, devam eden Rusya – Ukrayna savaşı ve Orta Doğu’da yükselen jeopolitik gerginlikler dolayısıyla azalan yatırımcı iştahı dünyada birleşme ve satın alma işlem hacminde yaşanmış olan bu düşüşün temel sebepleri olarak yayınlandı.
Toplam işlem hacmi büyüklüğünde yaşanmış olan düşüşe paralel olarak 2022 senesinde küresel ölçekteki mega işlem (kıymeti on milyar dolar üstündeki işlemler) sayısı 37 olarak gerçekleşirken 2023 senesinde bu sayı 26 ile sınırı olan kaldı. Küresel çapta en yüksek işlem hacmine haiz bölge toplam 1,3 trilyon dolar birleşme ve satın alma işlem hacmiyle Şimal ABD oldu. Bölge, dünyada gerçekleşen toplam işlem hacminin yüzde 50,4’ünü oluşturdu. Rapora nazaran dünyada averaj işlem hacmi büyüklüğü 47,5 milyon dolar olarak gerçekleşti. Averaj işlem hacmi büyüklüğünde 2023 yılı itibarıyla ilk sırada işlem başına 76,6 milyon dolar ile Şimal ABD bölgesi yer alırken Avrupa 30,8 milyon dolar ile son sırada yer aldı. Rapora nazaran enerji sektörü, en büyük 10 birleşme ve satın alma işlemi içinde 4 tane işlem ile 2023 senesinde ön plana çıkan sektör oldu ve bu işlemlerin toplam işlem hacmi 150,1 milyar dolara olarak gerçekleşti.
Türkiye’de işlem adedi 547 ile üstün dereceli seviyeye ulaştı
Türkiye’de ise, global ölçekteki gelişmelerin yanı sıra geride bıraktığımız genel seçimler ve Orta Doğu’da devam eden jeopolitik gerginlikler birleşme ve satın alma aktiviteleri üstünde mühim bir rol oynadı. Bu gelişmeler tesirinde 2023 senesinde devletimizde açıklanan işlem hacmi 2,8 milyar dolar ile geçen senenin altında kalsa da kıymeti açıklanmayan işlemler üstüne meydana getirilen değerlendirmeler sonucunda işlem hacmi 7,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Küresel trendlere paralel olarak Türkiye’de yüksek faiz ve enflasyon ortamının yarattığı belirsizlikler 2023 senesinde yatırımcıların risk alma iştahını baskılamaya devam ederken yatırımcıların görece düşük hacimli işlemlere yönelmesiyle açıklanan işlem hacmi geçen seneye nazaran azalırken 2022 senesinde 219 olan satın alma işlem adedi 2023 senesinde 547 işlem adedi ile üstün dereceli seviyeye ulaştı.
Rapora nazaran açıklanan toplam işlem hacminin GSYİH oranı yüzde 0,3’e düşerek 2022 yılına kıyasla azaldı ve global ortalamaların mühim seviyede altında kaldı. Sadece kıymeti açıklanmayan işlemler üstüne meydana getirilen değerlendirmeler dikkate alındığında bu oranın yüzde 0,8 seviyesinde hesaplandı. 2023 senesinde devletimizde milyar dolar seviyesinin üstünde bir mega işlemin gerçekleşmemiş olması dikkat çeken mühim konulardan biri oldu.
Türkiye’de en büyük 10 satın alma ve birleşme işlemi
Vatanımızda en büyük 10 satın alma ve birleşme işleminin toplam işlemler içindeki oranı yüzde 68 olurken en büyük işlemin kıymeti TOFAŞ’ın Stellantis Otomotiv Pazarlama’yı 439,1 milyon dolar karşılık ile satın alması oldu. Raporda Türkiye’de en büyük 10 satın alma ve birleşme işlemi şu şekilde sıralandı.
2023 senesinde öne çıkan kıymeti açıklanmayan işlemler
Birleşik Arap Emirlikleri kökenli Mubadala Capital öncülüğünde Getir’in eylül ayında almış olduğu yatırım, MNG Kargo’nun Deutsche Post (DHL) tarafınca satın alınması ve dünya devi Multi-Color Corporation’ın Korsini Ambalaj’ı satın alması, işlem değerleri açıklanmasa da 2023 yılının öne çıkan işlemlerinden oldu. Insider’ın Katar Yatırım Otoritesi ve Esas Tüm ortaklık’in Girişim Sermayesi önderliğinde almış olduğu 105 milyon dolarlık yatırım işleminin paya dönüştürülebilir borç (convertible note) şeklinde olması ve raporun metodolojisi gereği bu tür yatırım işlemlerinin dâhil edilmemesi sebebiyle Insider işlemi rapor içinde yer almasa da 2023 senesinde öne çıkan işlemler içinde dikkat çekti.
Kıymeti açıklanmayan işlemler içinde enerji sektörü incelendiğinde, Vitol Group iştiraki olan Petrol Ofisi’nin BP’nin Türkiye’deki akaryakıt operasyonlarını satın alması büyük işlemlerden biri olarak ön plana çıktı. İlaveten, Rönesans Enerji’nin yüzde 50 hissesinin Total Energies tarafınca satın alınması ve Alpet’in hisselerinin tamamının Zeren Grup’a satılması işlem değerleri açıklanmasa da 2023 senesinde enerji sektöründe gerçekleşen mühim işlemler içinde yer aldı.
Öne çıkan sektörler ve yatırımcı dağılımı
Türkiye’de birleşme ve satın işlemlerinde tane bazında öne çıkan sektörlere bakıldığında ise 268 tane işlem ile bireysel yatırımcılar, kitle fonlaması işlemleri, risk sermayesi ve girişim sermayelerinin gerçekleştirdiği startup işlemlerinin de etkisiyle teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektörü oldu. Hacim bazında ise endüstriyel üretim ve otomotiv 1,1 milyar dolarlık işlem hacmi ile ilk sıralarda yer aldı ve onu 1 milyar dolarlık işlem hacmi ile enerji sektörü takip etti.
Türkiye’deki işlemlerin yatırımcı dağılımına bakıldığında ise 2023 senesinde, ABD (18 işlem) ve Birleşik Krallık (15 işlem) 2022’deki önder konumlarını sürdürdü. 2023 senesinde Almanya 10 işlemle yatırımcılar nezdinde en fazlaca yatırım icra eden 3. ülke oldu. Açıklanan işlem büyüklüklerine nazaran ise ABD, Rusya ve Birleşik Krallık öne çıkan ülkeler oldu.
Yabancı yatırımcılar stratejik ve büyük ölçekli satın alımlarda yer aldı
Yabancı yatırımcıların gerçekleştirdiği birleşme ve satın alma işlem adetleri, 2023 senesinde 107 işlemle toplam işlem adedinden yüzde 20 hisse alarak geçen yıla kıyasla düşüş gösterdi. Buna rağmen yabancı yatırımcıların toplam açıklanan işlem hacminden almış olduğu hisse yüzde 44 ile dikkat çekti. Bu oran da yabancı yatırımcıların daha fazlaca stratejik ve büyük ölçekli satın alımlarda yer aldığını gösteriyor.
Yabancı yatırımlar, toplam açıklanan işlem hacminin 1,2 milyar dolarını oluşturdu. Kıymeti açıklanmayan işlemler üstüne değerlendirmeler ve tahminler sonucunda ise yabancı yatırımcıların 2023 yılı içinde gerçekleştirdiği satın alma işlemlerinin hacminin ortalama 4 milyar dolar seviyesinde olduğu öngörülüyor. Bu bağlamda yabancı yatırımcı işlemlerinin kıymeti açıklanmayan işlemlerin de tahmini değerlerinin dâhil edilmesiyle toplam işlem hacminin yüzde 52’si olarak hesaplandı.
Finansal yatırımcı işlemlerinin tane bazındaki artışı dikkat çekti
2023 yılı işlem adedi bazında incelendiğinde finansal yatırımcı işlemleri 286 işlem ile toplam işlemlerin yüzde 52’sini oluştururken işlem hacmi baz alındığında stratejik yatırımcı işlemleri 2,4 milyar dolar ile toplam açıklanan işlem hacminin yüzde 86’sını oluşturdu. Finansal yatırımcıların gerçekleştirdiği işlemlerin toplam açıklanan işlem hacmindeki oranı 2022 yılına kıyasla düşüş gösterirken işlem adedi bazında ise artış gözlemlendi.
2023 senesinde kıymeti açıklanan 219 işlem adediyle finansal yatırımcı işlemlerinin averaj işlem büyüklüğü 1,8 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Bunda kitle fonlama platformlarının tesirinin artması ve risk sermayesi ile girişim sermayesi işlemlerinin daha fazlaca erken aşama yatırımlara gerçekleşmesi etkili oldu.
2023 senesinde ön plana çıkan finansal yatırımcı işlemleri
2023 yılı içinde kıymeti açıklanan en büyük işlemler içinde Doğan Tüm ortaklık’in grup şirketi Öncü Girişim’in geri dönüşüm ve sürdürülebilir teknolojiler alanında etkinlik gösteren Gama Recycle’ın yüzde 70 hissesini 83 milyon dolar işlem bedeli ile satın alması yer aldı. Bu işleme ek olarak Defacto’nun azınlık hisselerinin 59 milyon dolar karşılığında EBRD tarafınca satın alınması ile Re-Pie’ın perakende sektöründe etkinlik gösteren Milpa’nın yüzde 82,3 oranındaki hissesini 54,7 milyon dolar karşılık ile satın alması ile Taze Kuru Besin’nın yüzde 55,7 hissesini 30,6 milyon dolar karşılık ile satın alması da öne çıkan finansal yatırımcı işlemleri içinde yer aldı.
Türkiye’de girişimcilik ekosistemine olan ilgi devam etti
Türkiye’de girişim ekosistemine yatırımcıların ilgisi son yıllardaki trende paralel olarak devam etti. Albaraka Portföy Yönetimi, 2023 senesinde yapmış olduğu 22 yatırım ile Türkiye’de girişim ekosistemine en fazla sayıda yatırım icra eden finansal yatırımcı oldu. Ekosistemin mühim oyuncularından kabul edilen Re-Pie ise 10 tane işlemle öne çıktı. 212 ve Esor Investments liderliğinde gerçekleşen yatırım turunda Fazla, 6 milyon dolar yatırım alarak girişim sermayesi işlemleri içinde dikkat çekti.
Hususi girişim sermayesi tarafında mühim çıkış işlemleri gözlemlendi
2023 yılının kıymeti açıklanmasa da en mühim finansal yatırımcı çıkış işlemlerinin başlangıcında Turkven’in MNG Kargo’daki hisselerini Alman devi DHL’e satışı oldu. Buna ek olarak, Turkven’in Mikro Yazılım’daki hisselerini İtalyan TeamSystem şirketine satışı ve Actera’nın portföy şirketi Korozo’nun alt şirketi olan Korsini Ambalaj’ın yüzde 100’ünün nisan ayında ABD kökenli Multi-Color Corporation’a satışı da öne çıkan hususi girişim sermayesi çıkış işlemlerinden oldu. Öte taraftan Mediterra’nın (MPEQ) Paycore’daki hisselerini Param’a, LuckyFish’teki (Uğurlu Balık) hisselerini ise BAE kökenli finansal yatırımcı E20 Investment’a satarak çıkış yapması öteki mühim çıkış işlemleri içinde yer aldı.
“2024’te yabancı ana para girişi ve yatırımcı ilgisini arttırma hedefleri ön planda”
Mevzuyla ilgili izahat icra eden KPMG Türkiye Strateji ve Kurumsal Finansman Hizmetleri Bölüm Başkanı Hande Şenova, “Beşincisini bu yıl hazırlamış olduğumuz raporumuzda 2023 senesinde dünyadaki ve Türkiye’deki birleşme ve satın alma işlemlerinin görünümünü ortaya koyduk. 2023’ün ana gündemi, küresel ölçekte gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz artışları, devam eden Rusya – Ukrayna savaşı ve Orta Doğu’da yükselen jeopolitik gerginlik olurken Türkiye özelinde ise ülkemizi derinden sarsan merkez üssü Kahramanmaraş olan 6 Şubat depremleri ve senenin 2. çeyreğinde gerçekleşen genel seçimler oldu. Genel seçimlerin geride kalması, iktisat yönetimindeki tehlikeli sonuç pozisyonlara meydana getirilen kuvvetli atamalar sonucunda oluşan itimat ortamının sürdürülmesi ile beraber 2024 senesinde yabancı ana para girişi ve yatırımcı ilgisini arttırma hedefleri ön plana çıkıyor. 2024 yılı genel beklentimiz maliye ve para politikalarının istikrarlı bir halde devam etmesi ve yatırımcı dostu politikalar ve yapısal reformlarla desteklenmesi olurken 2024 senesinde stratejik yatırımcıların yanı sıra finansal yatırımcıların da Türkiye’de işlem hacmi ve işlem sayısında artışa katkıda bulunacağını öngörüyoruz.” dedi.
“2024’te enerji, endüstriyel üretim ve otomotiv ile teknoloji, medya ve telekomünikasyon sektörlerinin öne çıkması planlanıyor”
KPMG Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Lideri Özge İlhan ise açıklamasında 2024 yılına yönelik beklentileri şu şekilde sıraladı: “Son yıllarda üstün dereceli işlem adediyle öne çıkan TMT (teknoloji, medya, telekomünikasyon) sektörünün 2024 senesinde da bu trendi sürdürmesini bekliyoruz. Ek olarak, AB yeşil mutabakatı kapsamında uygulanması beklenen sınırda karbon vergisi sebebiyle başta ihracatçı firmalar olmak suretiyle genel bir yeşil enerji dönüşümü ile yenilenebilir ve temiz enerji alanında yatırım aktivitesinin artmasını bekliyoruz. Türkiye’nin avantajlı jeopolitik konumu ve gelişmiş endüstri informasyon birikimi sebebiyle endüstriyel üretim sektörü de daima olduğu benzer biçimde 2024 senesinde da yatırımcılar nezdinde öne çıkan sektörlerden olmaya devam edecektir.” dedi.
